Okul yöneticilerinin çatışma yönetimi stilleri ile örgüt kültürü arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmada; okul yöneticilerinin kullandıkları çatışma yönetimi stilleri ile örgüt kültürünü oluşturan boyutlar arasında bir ilişki olup olmadığı ve bu düzeylerin bazı değişkenlere göre (yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi gibi) farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir.Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni; İstanbul ili, Avrupa yakası, Bahçelievler ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan tüm öğretmen ve idarecilerden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklemi ise bu genel evren içinden basit tesadüfi küme örneklem yolu ile belirlenen 41 Okul, 103 Yönetici, 300 öğretmenden oluşmaktadır.Araştırmada veri toplamak amacıyla Rahim tarafından geliştirilen ve Gümüşeli(1994) tarafından Türkçe 'ye uyarlanan `Rahim Örgütsel Çatışma Envanteri (ROCI– II)`, İpek (1999) tarafından geliştirilen `Örgüt Kültürü Ölçeği` ve `Kişisel Bilgiler Formu` kullanılmıştır. Anketlerden elde edilen veriler aritmetik ortalama, standart sapma, Anova, Scheffe Testi, Pearson Korelasyon kat sayısı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada; okul yöneticilerinin çatışmaları yönetmede `tümleştirme` tutumlarının çok yüksek, `ödün verme` ve `uzlaşma` tutumlarının yüksek, `hükmetme`, `kaçınma` tutumlarının orta seviyede olduğu belirlenmiştir. Öğretmen görüşlerine göre ise; okul yöneticilerinin, `tümleştirme` tutumlarının yüksek, `hükmetme`, `kaçınma`, `ödün verme` ve `uzlaşma` tutumlarının ise orta seviyede olduğu belirlenmiştir.Araştırmada; okul yöneticilerinin okul kültürü algılarından `başarı` ve `destek` kültürü algılarının yüksek, `güç` ve `rol` kültürü algılarının orta seviyede olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin ise okul kültürü algılarından; `başarı`, `destek`, `güç` ve `rol` kültürü algılarının hepsinin orta seviyede olduğu belirlenmiştir.Araştırmada, okul yöneticilerine ait olan `medeni durum`, `öğrenim durumu` ve `mesleki kıdem` değişkenleri ve öğretmenlere ait olan `medeni durum`, `yaş`, `bağlı olunan kurum`, `branş`, `yönetici cinsiyeti`, `öğrenim durumu`, `mesleki kıdem`, `okul türü`, `yönetici yaşı` değişkenleri ile okul yöneticilerinin çatışma yönetimi stillerini arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.Araştırmada, okul yöneticilerine ait olan `branş` değişkeni ve öğretmenlere ait olan `branş`, `bağlı olunan kurum`, `öğrenim durumu`, `çalışılan okuldaki çalışma süresi`, `okul türü`, `yönetici cinsiyeti`, `yönetici yaşı`, `yönetici öğrenim durumu`, `okuldaki öğretmen sayısı` değişkenleri ile örgüt kültürü alt boyutları arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.Okul yöneticilerine ait çatışma yönetimi ölçeği alt boyutları ile örgüt kültürü ölçeği alt boyutları arasındaki ilişkiyi gösterir analizler incelendiğinde; `tümleştirme` stili ile `destek` ve `başarı` kültürleri arasında çok düşük derecede, `hükmetme` stili ile `rol` ve `güç` kültürleri arasında çok düşük ve orta derecelerde, `uzlaşma` stili ile `rol` ve `başarı` kültürleri arasında çok düşük ve düşük derecelerde, `ödün verme` stili ile `rol` kültürü arasında yüksek derecede, `kaçınma` stili ile `rol` ve `güç` kültürleri arasında düşük ve orta derecelerde istatistiksel bakımdan olumlu ilişkiler bulunmuştur. `Kaçınma` stili ile `başarı` kültürü arasında ise çok düşük derecede istatistiksel bakımdan olumsuz bir ilişki bulunmuştur.Öğretmenlere ait çatışma yönetimi ölçeği alt boyutları ile örgüt kültürü ölçeği alt boyutları arasındaki ilişkiyi gösterir analizler incelendiğinde; `tümleştirme` stili ile `rol`, `destek` ve `başarı` kültürleri arasında çok düşük, orta ve yüksek derecelerde, `kaçınma` stili ile `başarı` ve `destek` kültürleri arasında düşük derecede, `uzlaşma` stili ile örgütsel kültürün tüm alt boyutları arasında çok düşük ve orta derecelerde, `ödün verme` stili ile örgütsel kültürün tüm alt boyutları arasında çok düşük ve orta derecelerde, `hükmetme` stili ile `başarı` ve `destek` kültürleri arasında çok düşük derecede istatistiksel bakımdan olumlu ilişkiler bulunmuştur. `Hükmetme` stili ile `güç` kültürü arasında ise çok düşük derecede istatistiksel bakımdan olumsuz bir ilişki bulunmuştur.Çatışma yönetimi stilleri ve örgüt kültürü algıları hakkında okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin algıları karşılaştırıldığında, iki gurubun algıları arasında istatistiksel bakımdan anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

This study investigates the relationship between the dimensions of organizational culture and conflict management styles of school administrators and whether this relationship differs based on some variables (i.e. age, gender, marital status, level of education).Relational screening model was used in this study. The target of population is Istanbul province, European side, all teachers and administrators of primary, secondary, and high schools in Bahçelievler district. The sample of this study, 41 schools, 103 administrators, and 300 teachers were chosen based on simple random sampling in the target of population of this study. In this study, `The Rahim Organizational Conflict Inventory–II (ROCI–II)` identified by Rahim and translated into Turkish by Gümüşeli (1994) and `Organizational Culture Scale` developed by İpek (1999) and `Personal Information Form` were used as data collection method. The data collected through surveys were analyzed by the arithmetic mean, standard deviation, Anova, Scheffe's Test and Pearson's correlation coefficient. In this study, in the conflict management styles of school administrators `integrating` style is found very high, `obliging` and `compromising` styles are found high, `dominating` and `avoiding` styles are found moderate. From the point of views of teachers, `integrating` style is high, `dominating`, `avoiding`, `obliging` and `compromising` styles are moderate in the conflict management styles of school administrators. In this study, from the school administrators' perceptions of school culture `achievement` and `support` were determined high, `power` and `role` were determined moderate. From the teachers' perceptions of school culture `achievement`, `support`, `power` and `role` were all determined moderate. In this study, significant differences were found between the `marital status`, `state of education` and `professional seniority` variables of school administrators; `marital status` and `age`, `affiliated institution`, `branch`, `gender of administrator`, `state of education`, professional seniority`, `school type`, `age of administrator` variables of teachers and the conflict management styles of administrators. In this study, significant differences were found between the `branch` variable of school administrators; `branch`, `affiliated institution`, `state of education`, `working hours in the employed school`, `school type`, `gender of administrator`, `age of administrator`, `state of education of administrator` and `number of teachers in the school` variables of teachers and sub-dimensions of organizational culture.The analyses of school administrators' conflict management scale's sub-dimensions and sub-dimensions of scale of organizational culture showed that `integrating` style has very low statistically positive relationship with `support` and `achievement` cultures; `dominating` style has very low and moderate statistically positive relationship with `role` and `power` cultures; `compromising` style has very low and low statistically positive relationship with `role` and `achievement` cultures; `obliging` style has high statistically positive relationship with `role` culture; `avoiding` style has low and moderate statistically positive relationship with `role` and `power`. It is also found `avoiding` style has very low statistically negative relationship with `achievement`. The analyses of teachers' conflict management scale's sub-dimensions and sub-dimensions of scale of organizational culture showed that `integrating` style has very low, moderate, and high statistically positive relationship with `role`, `support`, and `achievement` cultures; `avoiding` style has low statistically positive relationship with `achievement` and `support`; `compromising` style has very low and moderate statistically positive relationship with all sub-dimensions of organizational culture; `obliging` has very low and moderate statistically positive relationship with all sub-dimensions of organizational culture; `dominating` has very low statistically positive relationship with `achievement` and `support` cultures. `Dominating` style also has very low statistically negative relationship with `power` culture.When the conflict management styles and the perceptions of organizational culture of administrators and teachers are compared, there is no statistically significant relationship found in the perceptions of these two groups.