Organize sanayi bölgelerinde açılan resmi ve özel meslek liselerinin eğitim ve istihdam açısından incelenmesi

Abstract

Organize sanayi bölgelerinde açılan meslek liselerinin eğitim-istihdam ilişkisine etkisini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilen bu çalışma sonuçlarının denetimi, süreçlerin incelenmesi ve katılımcı görüşlerinin/önerilerinin alınması olmak üzere üç kanallı olarak gerçekleştirilmiştir. Sonuçların incelenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin olarak, belli parametreler ve değişkenler dikkate alınarak bir veri toplama aracı geliştirilmiş ve organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren resmi ve özel meslek liselerince (8 okul) doldurulmuştur. Okulların bir kısmının yeni açılmış olması nedeniyle, sadece 2014-2015 eğitim ve öğretim yılına ilişkin sonuçlar değerlendirilmiştir. Katılımcı görüşlerinin/önerilerinin alınması ve değerlendirilmesiyle ilgili olarak ise, bir görüş formu hazırlanarak katılımcıların yargıları/görüşleri alınmıştır. 2014-2015 eğitim ve öğretim yılı itibariyle sonuçların, süreçlerin ve Katılımcı görüşlerinin analizi ve değerlendirilmesi neticesinde ulaşılan önemli sonuçların bazıları aşağıdaki gibi özetlenmiştir: Bu çalışma Türkiye genelinde organize sanayi bölgelerinde 4 resmi ve 4 özel olmak üzere 8 meslek lisesinde yapılmıştır. En fazla yoğunluk elektrik ve elektronik teknolojisi alanında yaşanmıştır. Yönetici ve öğretmenlerin mezuniyet dereceleri çok büyük oranda lisans düzeyindedir. Özel meslek liselerinde görev yapan yöneticilerin büyük çoğunluğu Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullardan emekli olanlar arasından istihdam edilmiştir. İstihdam edilen öğretmenlerin çoğunluğu ise, özel şirketlerden geçiş yapanlar grubunda yoğunlaşmış, önemli bir kısmı da ilk defa istihdam edilmiştir.Özel okullarda ise öğrenci başına düşen harcama, personel-işletme-vb giderler nedeniyle oldukça yüksek seviyede gerçekleşmiş ve bu harcamanın çoğunluğunu öğrenci/veli/MEB katkısı oluşturmuştur. Öğrenci devamsızlık ortalaması ile sınıf tekrarı, okulu terk ve başka okullara geçiş oranı resmi okullarda özel okullara göre anlamlı bir fark göstererek, oldukça yüksek seviyede gerçekleşmiştir. 2015 yılı itibariyle, OSB meslek liselerinden mezun olan öğrencilerden herhangi bir yükseköğretim programına yerleşmeyenler değişik şekillerde istihdam edilmiştir.Bünyesinde endüstri meslek lisesi (EML) bulunan okulların tamamında son sınıf öğrencilerinin hepsi işletmelerde mesleki eğitim uygulaması kapsamında beceri eğitimlerini işletmelerde yapmışlardır. Okul yönetimlerinden alınan geri bildirimlere göre; OSB'lerdeki mevcut okullar ile katma değeri yüksek alanlar/dallar sayıca yetersizdir ve okullar araştırma ve geliştirme (AR-GE) merkezi haline dönüşememiştir. Özel okullarda okuyan öğrencilere devlet tarafından sağlanan maddi destek yeterli değildir ve verilerin yükünü yeterince azaltmamaktadır. OSB'lerin, dolayısıyla bu gölgedeki meslek liselerinin şehir merkezinden uzak olması, bu okulların başarılı öğrenciler tarafından tercih edilmemesi sonucunu doğurmaktadır. İşletmelerin çoğunluğu eğitime yatırım ve katkı konusunda arzu edilen çabayı göstermemektedirler. Özel öğretim kurumları standartlar yönergesinin 16'ncı maddesinde yer alan `Organize sanayi bölgelerinde açılacak mesleki ve teknik eğitim okullarının atölye ve laboratuvar uygulamaları, eğitim birimi bulunan işletmelerde yapılabilir` ibaresi, niteliksiz okulların açılmasına zemin hazırlama riski taşımaktadır

This work was carried out in order to reveal the effect of the vocational high schools opened in the organized industrial zones on the educational-employment relationship. The study was carried out in three channels; supervising the results, examining the processes and taking the participant's views / suggestions. With regard to the examination and evaluation of the results, a data collection tool was developed taking into account certain parameters and variables and filled in official and private vocational high schools (8 schools) operating in organized industrial areas. Due to the fact that some of the schools were newly opened, only the results for the academic year 2014-2015 were evaluated. Regarding the taking and evaluation of the participants' opinions / proposals, an opinion form was prepared and the judges / opinions of the participants were taken. Some of the important results achieved during the analysis and evaluation of results, processes and Participant's views in the academic year 2014-2015 are summarized as follows: As of 2015, students graduated from OSB vocational high schools were employed in different forms not included in any higher education program. In the meantime, all of the senior high school students in industry with vocational high school (EML) have conducted skills training in the scope of vocational training in enterprises. According to the feedback received from school administrations; With the existing schools in the OIZs, the high value-added areas / branches are inadequate and the schools can not become a research and development (AR-GE) center. The financial support provided by the state to the students who study in private schools is not enough and does not reduce the burden of the data sufficiently. The fact that the OIZs and therefore the vocational high schools on these shadows are far from the city center results in the fact that these schools are not preferred by successful students. The majority of enterprises do not make the desired effort to invest and contribute to education. `The workshop and laboratory practices of the vocational and technical education schools to be opened in the organized industrial zones` can be carried out in the enterprises with the education unit `in the 16th article of the standards directive of the private education institutions and carry the risk of laying the foundation for opening unqualified schools