Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocukların anne babalarının depresyon, kaygı ve yaşam kalitesi düzeylerinin, psikolojik yardım almaya yönelik tutumları ile ilişkisi üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı almış çocukların anne-babalarında depresyon, kaygı, yaşam kalitesi ve psikolojik yardım alma tutumu düzeylerini incelemek; ayrıca bazı kişisel (cinsiyet, yaş), demografik (medeni durum, eğitim seviyesi, çalışma durumu, gelir düzeyi, sosyoekonomik düzey, burs/sponsor/devlet desteği bilgisi) ve klinik (ebeveynlerin psikolojik öyküsü, çocuğun kaç yaşında tanı aldığı, ne zamandır özel eğitim aldığı, hastalık derecesi, haftalık özel eğitim saati, psikolojik öyküsü) değişkenleri ile aralarındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Veriler 129 kadın, 45 erkekten oluşan 174 ebeveyn/bakım veren kişiden toplanmıştır. Bu çalışmada ölçüm aracı olarak Sosyo-demografik Bilgi Formu, Beck Depresyon Envanteri, Beck Anksiyete Ölçeği, Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi - Ebeveyn Sürümü ve Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği – Kısa Form kullanılmıştır. Verilerin analizinde ilk aşamada katılımcıların sosyo-demografik özelliklerine ilişkin frekans dağılımları, yüzdelikler ve ortalamalar incelenmiştir. Sonrasında yapılan Pearson Korelasyon Analizi sonucu depresyon puanları ile anksiyete puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunurken, bu iki formun yaşam kalitesi puanları ile arasında negatif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Katılımcıların depresyon, anksiyete ve yaşam kalitesi puanları ile psikolojik yardım almaya ilişkin tutum puanları arasında ise anlamlı ilişki bulunmamıştır. Son olarak da katılımcıların sosyo-demografik bilgi formundaki bağımsız değişkenlere göre ölçeklerden aldıkları ortalama puanların karşılaştırıldığı Kruskal Wallis H, Mann Whitney U ve bağımsız örneklem t testi bulguları verilmiştir. Buna istinaden ebeveynlerin cinsiyetlerine, sosyoekonomik düzeylerine ve otizm tanılı çocukların belirti düzeylerine göre depresyon, kaygı veviyaşam kalitesi ortalama puanları arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Çalışma durumlarına göre bakıldığında ise yalnızca anksiyete ortalama puanları arasında anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Gelir durumlarına göre incelendiğinde anksiyete ve yaşam kalitesi ortalama puanları arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Katılımcıların geçmişte psikolojik yardım alıp almamalarına ve özel gereksinimleri olan çocukların ailelerine yönelik bir psikolojik destek çalışması yapılacak olsa, bu çalışmaya katılmayı düşünüp düşünmeme düzeylerine göre depresyon, kaygı, yaşam kalitesi ve psikolojik yardım alma tutumu ortalama puanları arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Katılımcıların devletin maddi bakım desteği/burs/sponsor alma durumlarına göre incelendiğinde ise anksiyete ve yaşam kalitesi puan ortalamaları bakımından anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Çocuklarının geçmişte özel eğitim dışında farklı tedavi/ilaç alıp almamalarına göre ebeveynlerin depresyon ve kaygı puan ortalamaları arasında anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar literatür ışığında değerlendirilerek araştırmanın sınırlılıkları belirlenmiş ve gelecekte yapılacak çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Otizm Spektrum Bozukluğu, depresyon, anksiyete, yaşam kalitesi, psikolojik yardım alma tutumuTarih: 24.10.2018

The aim of this study was to investigate the levels of depression, anxiety, quality of life and attitudes toward seeking psychological professional help for parents of children diagnosed with Autism Spectrum Disorder; also to evaluate the relationship between personal (gender, age), demographic (marital status, educational level, working status, income level, socioeconomic level, scholarship/sponsor/government support information) and clinical variables (parents' psychological history, how old the child was when diagnosed, how long she/he has been receiving special education, degree of disability, weekly special education hour, psychological history). Data were collected from 174 parents/caregivers consisting of 129 women and 45 men. In this study, Sociodemographic Information Form, Beck Depression Inventory, Beck Anxiety Scale, Quality of Life Questionnaire in Autism - Parental Version and Attitudes Toward Seeking Psychological Professional Help Scale - Short Form were used. In the analysis of the data, the frequency distributions, percentages and averages of the sociodemographic characteristics of the participants were examined in the first stage. Pearson Correlation Analysis was examined and a positive correlation was found between depression scores and anxiety scores. Also, there was a significant negative correlation between the quality of life scores and these two forms. There was no significant relationship between depression, anxiety and quality of life scores and attitudes toward seeking psychological professional help scores. Finally, Kruskal Wallis H, Mann Whitney U and independent sample t test findings were compared with the mean scores of the participants according to the independent variables in the sociodemographic information form. Significant differences were found between theviiimean scores of depression, anxiety and quality of life according to parents' gender, socioeconomic level and symptom levels of children with autism. On the basis of working status, a significant relationship was found only between anxiety average scores. When examined according to income status, a significant relationship was found between anxiety and quality of life mean scores. According to the participants' psychological help histoy and levels of thinking about attenting or not to a possible future psychological support group for families of children with special needs, significant relationships were found between the mean scores of depression, anxiety, quality of life and attitudes toward seeking psychological professional help. When examined according to the state financial support/scholarship/sponsorship status, significant relationships were found in terms of anxiety and quality of life mean scores. A significant relationship was found between the parents' depression and anxiety mean scores according to whether their children received different treatment/medicine other than special education in the past. These results were evaluated in the light of the literature and the limitations of the study were determined and suggestions were made for future studies.Keywords: Autism Spectrum Disorder, depression, anxiety, quality of life, attitudes toward seeking psychological professional helpDate: 24.10.2018