Eş şiddetine maruz kalıp sığınma evinde kalan kadınlarda travma sonrası stres bozukluğu belirtileri: Bilişsel model çerçevesinde bir inceleme

Abstract

Araştırmada, eş şiddetine maruz kalan kadınların travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtileri Ehlers ve Clark (2000)'ın bilişsel modeliyle incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini, İstanbul'da yaşayan, eş şiddeti sebebiyle sığınma evinde kalan yaşları 19-55 arasında değişmekte olan 142 katılımcı oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak Travma Sonrası Bilişler Ölçeği (TSBÖ), DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi (PCL-5), Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formu ve Başa Çıkma Stilleri Ölçeği Kısa Formu (Brief Cope) kullanılmıştır. Alanyazındaki ilgili demografik ve risk faktörlerine bilişsel modele ait değişkenler (uyumsuz baş etme stilleri, algılanan sosyal destek, olumsuz bilişler) eklenerek modelin TSSB belirtilerini yordama gücünü anlamak amacıyla çoklu hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, katılımcıların %75.4'ünün DSM-5'e göre olası TSSB tanı kriterlerini karşılamakta olduğu ortaya çıkmıştır. Ek olarak, sadece demografik ve risk faktörlerinin TSSB belirtilerini yordama gücü %12 olarak bulunurken bilişsel modele ait değişkenlerin analize dahil edilmesiyle birlikte bu oran %41 olarak bulunmuştur. Modele istatiksel olarak anlamlı katkı sağlayan değişkenler ise, kadının iş tecrübesi bulunmaması, eşin alkol kullanımı, kadının ailesinde psikolojik rahatsızlık bulunma durumu, geçmişteki intihar düşünceleri ve kadınların travmadan sonra gelişen kendileri hakkındaki olumsuz bilişleri olarak sıralanabilmektedir. Elde edilen bulgular alanyazın dahilinde incelenmiş ve klinik doğurguları üzerinde durulmuştur.

In this study, the symptoms of posttraumatic stress disorder (PTSD) in women who are residents of shelters and were exposed to intimate partner violence (IPV) is examined in the frame of the cognitive model by Ehlers and Clark (2000). The sample of the study consisted of 142 women aged between 19-55, in İstanbul. Assessment tools were the PTSD checklist for DSM-5 (PCL-5), posttraumatic cognitions inventory (PTCI), multidimensional scale of perceived social support (MSPSS) and brief COPE inventory. In order to test the variables of cognitive model, multiple hierarchical regression analysis was used. Results indicated that 75.4% of women might fulfill the diagnostic criteria of PTSD. Moreover, the demographic and risk factors alone predicted the 12% of variance in PTSD symptoms. The final model including both risk factors and cognitive behavioral variables explained 41% of variance in PTSD symptoms. Furthermore, variables which explained a statistically significant amount of variance in PTSD were partner's alcohol consumption, women's past suicidal thoughts, absence of work experiences, family history of psychological disorders, posttraumatic negative cognitions about self. To sum up, the cognitive model of PTSD is a useful model to explain symptoms of PTSD in victims of IPV and can be used to developed beneficial treatment techniques for those women.