İslam`da mudaraba ve katılım bankacılığında uygulama potansiyeli

Abstract

Finansal sistemlerin temel fonksiyonu; tasarrufların, yani mal ve hizmet harcamalarından geriye kalan gelirlerin, yatırımlara dönüşmesine başka bir ifade ile mal ve hizmet üretimi için gerekli olan varlıkların satın alınmasına yardımcı olmaktır. Birçok çeşitliliğine rağmen, hepsinin altında yatan temel uygulama ise çok kolay ve akla yatkınmış gibi görünen faizli borç ilişkisidir. Bilindiği gibi küçük tasarruf sahiplerinden kısa vadeli olarak alınan faizli borçların, uzun vadeli olarak yatırımcılara yine faizli şekilde borç verilmesi ve aradaki farktan gelir elde edilmesi ticari bankacılığın temelidir. Katılım bankaları faizli araçlar kullanmadıkları için, ağırlıklı olarak mal alım ve satımına dayanan, riski az olan murabaha finansmanını kullanmaktadırlar.Bu çalışmada, öncelikle ortaklıklara vurgu yapılmış günümüzde yaygın olarak kurulan şirketler ele alınmış ve bu şirketlerin özelliklerinden bahsedilmiştir. Bir ortaklık türü olan mudarabaya (emek-sermaye ortaklığı) ilişkin fikhi bir perspektife sahip olmak ve mudarabanın İslam'daki yerini detaylı analize tabi tutmak amacıyla mezheplerin meşhur fıkıh kitaplarından istifade edilmiştir. Daha sonra katılım bankacılığı çerçevesinde mudaraba ortaklığının nasıl uygulandığı, mevcut durumu ve sorunları anlatılmış ve bunun sebepleri analiz edilmiştir. Nihai olarak, katılım bankacılığının temel felsefesini oluşturan mudarabanın mevcut katılım bankaları tarafından kullanımının nasıl yaygınlaştırılacağına ilişkin potansiyel modellerden bahsedilmiş ve bazı öneriler sunulmuştur.

The basic function of financial systems is to transform the savings which are the revenue surplus from the expenditures made on goods and services, into investment so that the financial system in other words helps on purchasing of assets for the production of goods and services. Despite its many varieties, the basic initiative underlying all of the financial instruments, is the interest-bearing debt relationship which seems very easy and reasonable. As it is known, the revenue that is the difference between the short-term borrowing from money savers and the long term borrowing to investors at a predefined interest rate is the basis revenue of commercial banking. As participation banks do not use interest based financing, they use murabaha which is predominantly based on buying and selling goods due to its less risks.In this study, firstly current existing partrnerships have been emphasized and their characteristics have been mentioned. In order to have a jurisprudential perspective on mudaraba and to analyze the mudaraba's place in Islam in detail, famous Islamic jurisprudence (Islamic Fıqh) books have been referred to. Then, within the context of Participation Banking, the issues on how the mudaraba partnership has been implemented, the current situation and problems confronted have been explained and analyzed.Finally, potential models for the usage of mudaraba, which constitute the basic philosophy of participation banking, are mentioned and some suggestions are presented.