Kamunun katılım bankacılığına girmesinin katılım bankacılığına olan muhtemel etkileri

Abstract

Türk mali yapısı kapsamında bankacılık sektörüyle mukayese edildiğinde çok kısa olan tarihsel serüveni bulunan Katılım Bankaları, ülkemiz coğrafyasındaki ekonominin ve siyasal merkezin etkisiyle beraber içinde bulunduğumuz dönemlerde çok hızlı bir ilerleme süreci meydana gelmiştir. Faizsiz bankacılık sermayenin global bir hale gelmesiyle sermaye eksikliği ile karşı karşıya kalan gelişmekte olan devletlere yeni kaynaklar sunmaktadır. Diğer yandan, toplumun faizle ilgili dini sebeplerle hassasiyeti dikkate alındığında ekonomiye tam olarak kazandırılmamış girdi olarak ciddi bir veri sağlamaktadır. Bu araştırmanın amacı ülkemizde kamu bankalarının katılım bankacılık sektörüne girmesiyle katılım bankacılık sektörü ve Türkiye ekonomisine muhtemel olumlu ve olumsuz etkilerinin araştırılmasıdır. Araştırma üç ana bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci bölümünde global ekonomide ve Türkiye'de faizsiz bankacılığın ortaya çıkışı ve gelişimiyle ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümünde yine literatür taraması ile faizsiz bankacılık sistemi ile konvansiyonel bankacılık sistemi arasındaki farklılıklar, faizsiz bankacılığın avantajlı ve dezavantajlı yönleri ve katılım bankacılığında kullanılan fon toplama ve fon kullandırma yöntemleri ortaya konmuştur. Araştırmanın üçüncü bölümünde ise literatür taraması sonuncunda Türkiye'de faaliyet gösteren katılım bankalarında üst yönetim kademelerinde görev yapan yöneticilerin konu ile ilgili olarak düşünce ve fikirlerinin alınması amacıyla araştırmanın amacına doğrultusunda beş adet açık uçlu soru hazırlanmıştır. Araştırmamızla ilgili olarak Türkiye'de faaliyet gösteren katılım bankalarında (Vakıf Katılım, Türkiye Finans, Kuveyt Türk, Albaraka Türk, Ziraat Katılım) üst yönetim kademelerinde görev yapan yöneticilere telefon ve elektronik posta yöntemiyle ulaşılmış ve araştırmayla ilgili bilgi verildikten sonra araştırmamıza katılıp katılamayacakları sorulmuştur. Bazı yöneticiler iş yoğunluğu nedeniyle araştırmamıza katılmaya olumsuz cevap vermişlerdir. Araştırmamıza katılmaya olumlu cevap veren yöneticilere araştırmamızla ilgili olarak hazırlanan beş adet açık uçlu soru kendilerine yöneltilmiş ve konu ile ilgili fikir ve düşünceleri alınmıştır. Araştırmamızdan elde ettiğimiz sonuçlar;Dünya'daki katılım bankaları örnekleri incelendiğinde özellikle Körfez ülkeleri ve Asya'daki ülkelerde Türkiye'ye oranla bankacılık sektöründeki pazar payının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Bu ülkelerde katılım bankalarının bankacılık sektörü içindeki pazar payının yüksek olmasının; katılım bankalarının çok uzun zamandır faaliyet göstermesi ve fetva kurullarının kurumsallaşmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.Türkiye'de ise Katılım Bankacılığı her geçen gün artmakla birlikte toplam bankacılık faaliyetleri içerisindeki pazar payının yetersiz olduğu görülmektedir. Katılım bankacılığının topluma tanıtılamamış olması katılım bankacılığının gelişmesi ve ilerlemesi açısından ciddi bir eksikliktir. Türkiye'de fetva kurulunun kurulamaması nedeniyle geliştirilen ürün ve hizmetlerin İslam hukukuna uygun olup olmadığı konusundaki katılım bankaları arasında tartışmalara neden olmakta; bu da katılım bankalarının bu ürün ve hizmetleri sunarken müşteriler nezdinde güvensizliğe sebep olabilmektedir.Aynı zamanda katılım bankacılığı alanındaki yasal düzenlemelerin eksik olması ya da bu düzenlemelerin yapılamamış olması katılım bankacılığının pazar payının artmasını engellemektedir.Katılım bankalarının müşterilerine sundukları ürün ve hizmet yelpazesi konvansiyonel bankalara göre yeterince geniş olmaması katılım bankalarının pazar payının sınırlı kalmasına neden olmaktadır.Katılım bankalarının sermaye problemleri ülke genelinde yeterince şube ağını genişletememesi nedeniyle geniş kitlelere ulaşmada sıkıntılar yaşamaktadır. Şube ağının yaygın olmaması nedeniyle bazı banka işlemlerini gerçekleştirememesi nedeniyle mevcut müşterilerin taleplerini karşılayamamaktadır.Kamu katılım bankalarının açılması ile birlikte katılım bankacılığının toplam pazar payı nispeten artmış olduğu gözlenmekle birlikte beklenen düzeye henüz ulaşamamıştır. Kamu katılım bankalarının devlet kurumu olması nedeniyle müşterilerin güvenirlik açısından daha fazla tercih edilmesi kamu katılım bankaları açısından bir avantaj sağlamaktadır.Katılım bankacılığını tercih eden müşteriler ve firmalar kamu katılım bankalarını devlet güvencesinde olması ve marka olarak risksiz buldukları için kamu katılım bankalarını daha fazla tercih etmektedirler. Türkiye'nin konvansiyonel banka müşterileri olup katılım bankacılığına geçebilecek müşteri potansiyeline sahip olduğu ve bunun daha orta vadede gerçekleşeceği düşünülmektedir.Şu anda %5 düzeyinde olan pazar payı orta ve uzun vadede %15 seviyelerine çıkması öngörülmektedir.Gelecek dönemlerde katılım bankalarının sayısının; bankacılık sektörünün büyüklüğü dikkate alındığında kamunun yanında özel sektör tarafından gerçekleşecek olan yatırımlarla artış göstermesi beklenmektedir.Kamu Katılım bankaların bankacılık sektöründeki pazar payının Türkiye ekonomisinde olumlu yönde gelişmeler olduğu takdirde 2023 yılı için ilk etapta %10, ilerleyen zamanlarda %15 seviyelerine ulaşılabileceği düşünülmektedir. Kamu katılım bankalarının finansman aracılığı ile girişimcilerle ortaklık kurma görevini üstlenerek ülkenin gelişmesinde ve kalkınmasında aktif rol oynayabilecek seviyeye ulaşmaları gerekmektedir.

Participating banks, which have a very short historical adventure when compared to the banking sector within the context of the Turkish financial structure, have made a rapid progress in the periods we have been in together with the influence of the economy and the political center of our country. Interest-free banking offers new resources to emerging economies faced with capital deficits as the capital becomes global. On the other hand, given the sensitivity of the society to interest-related religious reasons, the economy provides serious data as untenuated inputs.The purpose of this research is to investigate the possible positive and negative effects on the economy after the participation banking sector in our country with the participation of public banks entering the banking sector and Turkey. The research consists of three main parts. In the first part of the study the emergence of participation banking in the world and Turkey and literature related to the development are made. In the second part of the research, literature review also reveals the differences between the interest-free banking system and the conventional banking system, advantages and disadvantages of interest-free banking and methods of fund collection and fund utilization used in interest-free banking. In the third part of the research literature in accordance with the latter in thinking on the subject of managers working in senior management positions in bank participation operating in Turkey and ideas of the receiving order purpose of the research it was prepared five open-ended questions. Research related to our as their participation banks operating in Turkey (Vakıf Katılım, Türkiye Finans, Kuveyt Türk, Albaraka Türk, Ziraat Katılım) has been reached with the administrators who work in senior management via telephone and electronic mail method and were asked to not be able to attend our research after giving information relevant to the investigation. Some managers responded negatively to my participation because of their work intensity. Five open-ended questions about our research into the managers who respond positively to the survey were directed to them and ideas and thoughts about the subject were taken.The results of our research;When analyzed samples of participation banks in the world, it seems to be quite high in especially the Gulf countries and countries in Asia when compared to market share in the banking sector in Turkey. In these countries, the market share of the participation banks in the banking sector is high; it is believed that this is because the participation banks have been operating for a very long time and that the fatwa committees have been institutionalized.The Participation Banking in Turkey appears to be insufficient market share in total banking activities even if it has increased with each passing day. The fact that participation banking has not been publicly introduced is a serious deficiency in terms of the development and progress of participation banking.The fact that the fatwa committee has not been established causes controversy among participation banks in Turkey about whether it is appropriate to Islamic law or not; which can lead to uncertainty among the customers when offering these products and services to the participation banks.At the same time, the lack of legislation in the field of participation banking or the inability to make these arrangements prevents the increase in the market share of participation banking.The fact that the participation banks offer goods and services to the customers is not wide enough compared to the conventional banks, which causes the market share of participation banks to be limited.The capital problems of participating banks are experiencing difficulties in reaching large masses because they can not expand the branch network enough in the country. Due to the fact that the branch network is not common, it can not meet the demands of existing customers because it can not perform some bank transactions.With the opening of the public participation banks, it has been observed that the total market share of participation banking has increased relatively, but the expected level has not been reached yet .Greater preference of customers for reliability due to the fact that public participation banks are state institutions provides an advantage in terms of public participation banks.Customers and firms that prefer participation banking, prefer public participation banks because they find public participation banks to be in state security and as risk-free.Turkey is thought to have the conventional bank customers who have the potential to join in participation banking in the medium term . It is foreseen that the market share at the level of 5% will rise to 15% in medium and long term.Number of participation banks in future periods; Given the size of the banking sector, it is expected that it will increase with investments by the private sector as well as the public sector.Public participation banks in the banking sector of market share that positive developments in Turkey's economy in the first place if 10% for the year 2023, it is thought that in later times it will reach 15%. Public participation banks need to reach a level where they can play an active role in the progress and development of the country by undertaking the task of establishing partnerships with entrepreneurs through financing.