Üst kuşak ebeveynlik tutumlarının kişilerin ebeveynlik tutumlarını yordayıcı etkisi

Abstract

Bu çalışmada üst kuşak ebeveynlik tutumlarının kişilerin ebeveynlik tutumlarını yordayıcı etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.Çalışmada İstanbul ilinde yaşayan 148 aile çalışmaya dâhil edilerek 148 anne (%33,33), 148 baba (%33,33) ve 148 çocuk (%33,33) olmak üzere toplam 444 kişilik bir örneklem kullanılmıştır. Annelerin yaş aralığı 34-58 (42,64±5,17), babaların yaş aralığı 38-62 (46,42±4,95) ve çocukların yaş aralığı ise 14-19 (16,72±,93)'dur. Çalışmada Kuzgun ve Eldeleklioğlu tarafından 1999'da geliştirilen Anne Baba Tutumları Ölçeği kullanılmıştır. Ergen ve yetişkinlere uygulanabilen bu ölçekle, anne babaların demokratik, koruyucu/istekçi ve otoriter tutumları ölçülmüştür. Ayrıca çalışmada üst kuşak ebeveynlik tutumları (demokratik, koruyucu-istekçi ve otoriter) bağımsız değişken, alt kuşak ebeveynlik tutumları (demokratik, koruyucu-istekçi ve otoriter) ise bağımlı değişken olarak çoklu doğrusal regresyon analizine tabi tutulmuştur. Çocukların, erkeklerin (babaların) ve kadınların (annelerin) algıladıkları ebeveyn tutumlarının karşılaştırılması sonucunda, çocukların algıladıkları anne demokratik tutum ortalamaları, erkeklerin (babaların) ve kadınların (annelerin) algıladıkları anne demokratik tutum ortalamalarına göre anlamlı seviyede yüksek çıkmıştır. Çocukların, erkeklerin (babaların) ve kadınların (annelerin) algıladıkları ebeveyn tutumlarının karşılaştırılmasından elde edilen diğer bir sonuçta, çocukların algıladıkları baba demokratik tutum ortalamalarının, erkeklerin (babaların) ve kadınların (annelerin) algıladıkları baba demokratik tutum ortalamalarına göre anlamlı seviyede yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Çocukların, erkeklerin (babaların) ve kadınların (annelerin) algıladıkları ebeveyn tutumlarının karşılaştırılması sonucunda, çocukların algıladıkları baba otoriter tutum ortalamaları, erkeklerin (babaların) ve kadınların (annelerin) algıladıkları baba otoriter tutum ortalamalarına göre anlamlı seviyede düşük bulunmuştur. Diğer tutumlar arasında ise anlamlı seviyede bir farka ulaşılamamıştır. Anne Baba Tutumları Ölçeğinden elde edilen veriler doğrultusunda kadınların demokratik ebeveyn tutumlarını üst kuşak anne demokratik tutumu ve negatif yönde üst kuşak baba otoriter tutumu tarafından yordandığı görülmüştür. Kadınların otoriter ebeveyn tutumlarını ise üst kuşak anne otoriter tutumu ve baba koruyucu/istekçi tutumu tarafından yordandığı saptanmıştır. Ayrıca kadınların koruyucu/istekçi ebeveyn tutumlarını üst kuşak baba koruyucu tutumu ve anne koruyucu/istekçi tutumunun açıkladığı bulunmuştur.Erkeklerin ebeveynlik tutumlarının üst kuşak tutumları tarafından yordanmasına yönelik analiz sonuçlarında ise erkeklerin demokratik ebeveyn tutumlarını üst kuşak baba demokratik tutumunun yordadığı bulunmuştur. Erkeklerin otoriter ebeveyn tutumlarını üst kuşak baba otoriter tutumunun açıkladığı görülmüştür. Erkeklerin koruyucu istekçi ebeveyn tutumlarını ise üst kuşak baba koruyucu/istekçi tutumunun yordadığı saptanmıştır.Analiz sonuçları incelendiğinde kadınların ebeveynlik tutumlarında üst kuşak farklı anne ve baba ebeveynlik tutum kombinasyonlarının etkili olduğu; erkeklerin ebeveynlik tutumlarında ise üst kuşak baba ebeveynlik tutumlarının tekrarlandığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Ebeveynlik tutumları, ebeveyn-çocuk ilişkisi, üst kuşak etkisi

This study aims at determining the predictive strength of upper-generation's parental attitudes for predicting the male and female individuals' parental attitudes.In this research, a sample of 444 individuals in total is surveyed. The subject sample consists three equal groups (mothers, fathers, and children) of 148 individuals where each one of them corresponds to 33,33 % of the whole sample. The sampling age ranges from 34 to 58 for participating mothers, from 38 to 62 for participating fathers, and from 14 to 19 for participating children whereas, the average ages are respectively 42.63, 46.41 and 16.27.In the methodology, the Mother-Father Attitudes Scale that was developed by Kuzgun and Eldeleklioglu (1999) was utilized. In this scale which may apply to teenagers and adults, (1) democratic, (2) protective/demanding, and (3) authoritarian parental attitudes are measured. In a multiple linear regression analysis, the upper- generation's parental attitudes as the independent variable are regressed on the lower-generation's parental attitudes which is the dependent variable. According to the results from the analyses, it is observed that women's democratic parental attitudes are positively correlated with the upper-generation mother's democratic attitudes and negatively correlated with the upper-generation father's authoritarian attitudes. On the other hand, the results point out that women's authoritarian parental attitudes are determined by the upper-generation mother's authoritarian attitudes and the upper-generation father's protective/demanding attitudes. It is also found that women's protective/demanding parental attitudes are explained by the upper-generation father's protective and the upper-generation mother's protective/demanding attitudes.Furthermore, according to the results on the male parental attitudes explained by the upper-generational attitudes, it is found that the male democratic parental attitudes as well as the authoritarian and the protective/demanding ones are shaped directly by the upper-generation father's democratic, authoritarian, and protective/demanding attitudes in respect.To sum up, the analytical arguments suggest that the female parental attitudes are influenced by a combination of the upper-generation mothers' and fathers' parental attitudes whereas, the male parental attitudes replicate the upper-generation fathers' parental attitudes.Keywords: Parental attitudes, parent-child relationship, upper-generational influence