İbn Haldun`un asabiyet teorisi karşısında John Searle`ün kitlesel yönelmişlik teorisi /`Kitlesel yönelmişlik asabiyet`in bir evrimi mi?`

Abstract

İbn Haldun (1332-1406), tarihin en mühim şahsiyetlerinden ve düşünürlerinden biridir. Onu önemli kılan ana etken; ortaya koyduğu nazariyelerin hem İslâm Medeniyeti'nde hem de Batı Medeniyetleri Camiası'nda; başta toplum, tarih, coğrafya, iktisat, kültür araştırma sahaları olmak üzere hâlâ çok etkili düşüncelere sâhip olmasıdır. Baş eseri Mukaddime'de ele aldığı konuların başında da Asabiyet Teorisi gelmektedir. Bu çalışmada, İbn Haldun'un Asabiyet Nazariyesi'ne dair ortaya koyduğu temel kavramlar ve düşünceler temelinde, analitik zihin felsefesi sahasında günümüzün en önemli filozoflarından olan John Searle'ün (1932) Kitlesel Yönelmişlik adlı teorisi tetkik edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Searle'ün düşüncelerinin ve kavramsal çerçevesinin genel olarak bir tahlili yapılmıştır. Bu çabanın esas amacı, küreselleşen dünyayla beraber çağımızı etkileyen felsefî paradigmalarla mukayeseli bir şekilde yeni bir İbn Haldun okuması, yorumlaması yaparak İslâm Medeniyeti'nin karşı karşıya kaldığı sorunların felsefî esasını tespit etmek ve bu sâyede de yeni felsefî açılımların ortaya çıkmasını sağlamaktır. Ayrıca, çalışmanın amacına ulaşabilmesi için modern felsefenin öncüsü kabul edilen Franz Brentano'nun (1838-1917) Yönelmişlik Teorisi aracılığıyla John Searle'ün düşüncelerine uzanan yol elden geldiğince izâh edilmeye çalışılmıştır. John Searle'ün düşüncelerinin modern ve çağdaş felsefe tarihindeki kökenleri irdelenerek, onun 'ilk felsefe' diye tanımladığı düşünceleri, çalışmanın temel amacı çerçevesinde analiz edilmiştir. Bu bağlamda, İbn Haldun'un Asabiyet ve John Searle'ün Kitlesel Yönelmişlik teorileri aracılığıyla, Çağdaş Küresel Medeniyet'in ontolojisini tahlil ve bu ontolojinin mahiyetini tesbît etmeye gayret gösterip; yeni yorumlara, kavramlara ve adlandırmalara ulaşılmış ve tüm bu neticeler ayrıca özetlenerek şemalandırılmıştır. Tüm bu çabalar neticesinde, İbn Haldun'un deyimiyle 'çağın hükmü'nün ve tarihin felsefî esaslarının; ontolojik, epistemolojik ve analitik temelleri İslâm Medeniyeti'nin ve Küresel Medeniyet'in güncel soru ve sorunları esas alınarak irdelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, Kitlesel Yönelmişlik, Asabiyet Teorisi'nin bir evrimi mi sorusu cevaplanmaya çalışılmıştır.

Ibn Khaldun (1332-1406) is the one of the most important personality and the philosopher of the history. The main reason which makes him significant are, the theories which he has presented still influential on the sociological, historical, geoghraphical, economical and cultural researchs areas in Islamic and Western Civilisations. Theory of Asabiyah which is at the head of all issues in those he handled subjects at his main work Muqaddimah. At this doctoral thesis, John Searle's who is one of the most important modern philosopher in the area of analytical mind philosophy, theory of Collective Intentionality tried to scrutinize at the basis of the thinking and concepts which are handled by Ibn Khaldun through his theory of Asabiyah. Furthermore there has been an analysis of Searle's thinking and his conceptual frame tried to do analysis. The primary aim of this effort, to provide new philosophical expansions through to establish philosophical base of the problems of Islamic Civilisation by the giving new interpretations and re-readings of Ibn Khaldun's ideas, in comparing with the philosophical paradigms which are effective with global world on the our era. In addition, cause of that accomplish of this work, is tried to explain of the manner which recumbents to the ideas of John Searle through Franz Brentano's (1838-1917) who is precursor of the modern philosophy, Theory of Intentionality. 'First Philosophy' which as Searle identifiez his own ideas in the basic of the primary aim of this work, are tried to examine through his ideas roots at the modern and contemporary philosophy history. In this context, through of the theory Ibn Khaldun's Asabiyah and John Searle's Collective Intentionality, tried to analyse the ontology of Global Civilisation and study to retain complexion of this ontology; achieved new interpretations, concepts and naming and all these results are also schematized by summarizing. Consequent of all these struggles, ontological, epistemelogical and analytical basics of -as Ibn Khaldun says- 'Clausula of the Eras' and the philosophical bases of the history, are tried to semtinize grounded on the problems and actual questions of Islamic Civilisation and Global World. Furthermore, tried to give an answer if the theory of Collective Intentionality is the evolution of the the Theory of Asabiyah.