Kokpit personelinde stresle başa çıkma tarzları ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı kokpit personelinde stresle başa çıkma tarzları ile tükenmişlik arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada; kokpit personelinde stresle başa çıkma tarzları ile toplam tü-kenmişlik düzeyleri ve alt ölçek düzeylerinin anlamlı bir ilişkisi olup olmadığı incelenmiştir. Stresle başa çıkma tarzları ve tükenmişlik düzeyinin yaş, cinsiyet, uçak tipine göre uçuş mesafesi, medeni durum, çocuk sayısı, uçuştaki hiyerarşik konumu, daha önce TSK geçmişi olup olmaması değiş-kenlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği detaylandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Türkiye'deki sivil hava yolu işletmelerinde çalışan 120 kaptan pilot, 256 yardımcı pilot olmak üzere toplam 376 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada veri analiz tekniği olarak ANOVA, Pearson Korelasyon katsayısı, t testi kullanılmıştır. Veriler SPSS 23 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; Türkiye'deki Sivil havacılık işletmeleri pilotlarında yapılan çalışmaya göre stresle başa çıkma tarzları ile tükenmişlik arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Stresle başa çıkma tarzları alt ölçeklerinden olan iyimser yaklaşım, sosyal desteğe başvurma ve kendine güvenli yaklaşım tarzlarını yüksek düzeyde uygulayan kokpit personelinin tükenmişlik düzeylerinin düşük olduğu görülmüştür. Kokpit personelinde stresle başa çıkma tarzları alt ölçeklerinden olan boyun eğici yaklaşım arttıkça toplam tükenmişlik düzeyinin de arttığı görülmüş, çaresiz yaklaşım ile toplam tükenmişlik düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.Kokpit personelinin tükenmişlik ve stres düzeylerinin düzenli olarak ele alınması şüphesiz ki psikolojik danışma süreci ile mümkün olacaktır. Ülkemiz sivil hava yolları işletmelerinde, uçuş emniyetinin en önemli alanı olan 'insan faktörleri' çerçevesi içerisindeki psikolojik konuları derinlemesine irdeleyen bir bilgilendirme programı hiçbir kuruluş tarafından yapılmamaktadır. Havacılık şirketlerindeki psikolog, doktor ve yöneticilerin konu üzerinde yeterli bilgiye sahip oldukları varsayılmakta ve sistematik bir eğitimden geçmedikleri bilinmektedir. Bu kapsamda ülkemizde havacılık psikolojisi konusunda eğitim ve sertifikasyon sağlayacak köklü bir kurum bulunmaması önemli bir zaafiyet olarak değerlendirilmektedir.

The purpose of this study is to examine the relationship between stress coping styles and burnout in cockpit staff. In this study it was investigated that if there is a significant relationship between stress coping ways and total levels of burnout and its subscales. Stress coping styles and burnout levels are detailed with examining if there is a significant diffirence using this parameters; age, gender, flight distance depend on airplane type, marital status, number of children, hierarchical state in flight and having a Turkish Army history before.Study group that has 376 people in total in this research has 120 captain pilot and 256 assistant pilot. As a tool for data collection in this research we use personel information form, Ways of coping inventory and Maslach burnout inventory. Anova pearson correlation coefficient and t test are used for data analysis technique. The data from questionnaires were assessed on the SPSS 23 software package. Depending on information obtained from the research; the study showed significant relationship between stress coping ways and burnout levels on pilots of civil airline companies in turkey. Cockpit staff who apply subscales of stress coping ways like; optimistic approach, seeking for social support approach, self-confident approach at a higher level, shows lower burnout levels.When cockpit staff uses higher level of submission approach that is one of the subscales of stress coping ways, it is shown that total burnout level increases, there isnt any significant relationship between helpless approach and total burnout level.Tackling Cockpit staff's levels of burn out and stress neccessitates psychological consulting process. There is not an authorized establishment giving an information program about the human factors which is the most important area of flying safety. . Our country's civilian airways business, Psychologist, doktor and director's of civillian airways don't have a certificated training about aviation psychology. Absence of education and certification program about aviation psychology in any establishment is an important infirmity.