Ceza Hukukunda yeni boyutlarıyla erteleme

Abstract

Bu çalısmanın konusu, ceza yargılamasının farklıasamalarındaki erteleme türleridir. Amaç, aynı zamanda iyi birer cezapolitikası aracı da olan bu kurumların, karsılastırmalı hukuk ve ulusalhukukumuzdaki yapısı, uygulama yöntemleri ve sonuçlarınıarastırmaktır.Ceza yargılamasının farklı asamalarında erteleme, en genisanlamıyla; suç faili hakkında kamu davasının açılmasının, durusmayapılmasının, mahkûmiyet hükmü verilmesinin veya mahkûmiyet hükmüaçıklanmıssa infazının, belirlenen denetim süresi içinde gösterecegi iyi halebaglı olarak ertelenmesini veya hükümlülügün gerçeklesmemis ya dacezasının infaz edilmis sayılması sonucunu meydana getirmesidir. Yapılanbu tanım, kosul ve uygulanma yöntemleri birbirlerinden farklı olmaklabirlikte, sonuç olarak her biri erteleme türü olan, ?kamu davasınınaçılmasının ertelenmesi?, ?durusmanın ertelenmesi?, ?hükmünaçıklanmasının ertelenmesi/ geri bırakılması? ve ?cezanın ertelenmesi?kurumlarını kapsar.Anılan bu yapılanmalar, XIX. Yüzyıl sonuna kadar, en iyiyaptırım biçimi olduguna inanılan hapis cezasının, suçluların ıslahında,sanıldıgı kadar etkili olmadıgının anlasılması ile ortaya çıkan alternatifarayısların sonucu olarak gelismislerdir. Bu dogrultuda özellikle, basitsuçlar nedeniyle hükmedilen kısa süreli sayılabilecek hapis cezalarının,faili ıslah etmedigi aksine, daha nitelikli suçlar isleyen mükerrir vedamgalanmıs bir suçlu haline getirdiginin anlasılması uzun sürmemistir.Yargılamanın farklı asamalarındaki erteleme kurumları, ilkdefa kasıtlı bir suç isleyen ve kısa süreli hapis cezasına çarptırılansabıkasız kisilerin, hapishanelerin ?suç okulu? olarak da adlandırılanolumsuz ortamından uzak tutulması, devletin infaz külfetinden vemahkemelerin is yogunlugundan kurtarılması amaçlarınıngerçeklestirilmesinin yanı sıra, cezanın genel ve özel önleme amaçlarını dagerçeklestirebilecek iyi birer ceza politikası aracıdırlar. Ayrıca bukurumlar, yapılarında var olan ?onarıcı adalet? anlayısı sonucu, cezahukukunda sanık karsısında ihmal edilen magdurun tekrarhatırlanmasını ve suç nedeniyle olusan zararlarının giderilmesinisaglayarak, toplum barısına katkıda bulunan yapılanmalardır.Anglo-Amerikan Hukuk Sistemi kaynaklı olan, kamudavasının açılmasının ertelenmesi ve hükmün açılanmasını geribırakılması kurumları, ceza muhakemesi hukuku içinde yer alırken; KıtaAvrupası Hukuk Sistemi kaynaklı olan cezanın ertelenmesi kurumu, birceza hukuku yapılanmasıdır. Bu kurumlar, kosulları, nitelikleri,uygulanma sekilleri ve sonuçları yönünden farklılık gösterirler. Kamudavasının açılmasının ertelenmesine, hem idari hem de yargısal özellikleriyapısında barındıran savcılık makamı, sorusturma asamasında kararverirken; hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanınertelenmesine, tamamıyla yargısal nitelikli mahkemeler tarafındankovusturma asaması sonunda karar verilir.Doktrinde ertelemenin, ceza hukukunun yaptırımlar sistemiiçinde, cezaların ve emniyet tedbirlerinin yanı sıra, üçüncü bir iz olduguda savunulmaktadır. Yargılama dısına çıkarma (diversion) yöntemlerininyanı sıra, kamusal cezaların da bir kısım özelliklerini tasıyanyargılamanın farklı asamalarındaki erteme türlerinden, cezanınertelenmesi kurumuna, Türk Ceza Hukuku yabancı degildir. Anılankurum, Mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun yürürlüge girdigitarihten bu yana hukukumuzda uygulanmaktadır. Ne var ki, kamudavasının açılmasının ertelenmesi ve hükmün açıklanmasının geribırakılması için aynı seyi söyleyebilmek mümkün degildir. YirminciYüzyılın ortalarında, Kıta Avrupası Hukuk Sistemine yerlesen bukurumlar, ulusal mevzuatımızda ilk kez, 2005 yılının ortalarında ÇocukKoruma Kanunu ile yer bulabilmistir. Yargılamanın farklıasamalarındaki erteleme kurumları ile birlikte es zamanlı olarak getirilenve anılan kurumlar için son derece önem arz eden denetimli serbestliksistemi de ceza hukukumuz için ayrı bir kazanım olmustur.Çalısma, yargılamanın farklı asamalarındaki ertelemetürleri ve denetimli serbestlik sistemi bakımından, mevzuatımızdayasanan süratli gelismenin, uygulamaya beklenildigi ölçüdeyansıyamadıgını ortaya koymustur. Topluma, magdura ve suç failineönemli kazanımlar saglayabilecek ve mahkemelerin de is yogunlugunuazaltabilecek olan bu kurumların, etkili biçimde kullanılabilmesi içingereken alt yapının kurulması ve uygulayıcıların egitilmesi için gayretgösterilmesi gerektigi inancındayız.Anahtar Sözcükler : Cezanın Ertelenmesi, Kamu Davasının AçılmasınınErtelenmesi, Hükmün Açıklanmasının GeriBırakılması, Onarıcı Adalet, Denetimli Serbestlik.

This study is about different types of deferment at differentstages of criminal proceedings. The objective is to investigate, in view ofcomparative law and Turkey?s national legislation, the structure,implementation and consequences of deferment, which offers an effectivetool of criminal policy.In its broadest sense, deferment at different stages ofcriminal proceedings is suspending the filing of a criminal case against theperpetrator, postponing trial, suspending the sentence, or if sentence hasalready been passed, suspending the execution of that sentence, deemingthat no conviction has been entered or deeming that the sentence has beenserved, provided that the perpetrator demonstrates good conduct duringthe specified probation period. This definition covers ?stay ofproceedings? (suspension of the filing of a criminal case), ?postponementof trial?, ?deferment of judgment/? and ?deferment of sentence?.Although they involve different conditions and implementation methods,all of these are eventually mechanisms of deferment.These mechanisms resulted from efforts to find alternativesto imprisonment, which was regarded as the best sanction until the end ofthe 19th century but was eventually seen not to be as effective as thought interms of reforming criminals. In this context, it didn?t take long torecognize that especially relatively short prison sentences imposed forminor offenses did not reform the perpetrators, and even turned them intorecidivists and labeled criminals who commit more aggravated crimes.Deferment at different stages of criminal proceedings aimsto keep away persons with a clean criminal record who have committedtheir first intentional crime and were sentenced to short prison terms fromthe unfavorable environment of prisons, which are also known as ?schoolsfor crime?, to relieve the state of the burden of execution, and to reducethe caseload of courts. Deferment also is a good criminal policy tool thatcan serve the general and specific preventive objectives of punishment. Asa result of the ?restorative justice? that is inherent in them, defermentmechanisms also contribute to social peace by re-focusing on the victim,who has usually been neglected in criminal law vis-à-vis the defendant,and by ensuring the recovery of the losses arising from the crime.Stay of proceedings and deferment of judgment have theirorigins in the Anglo-American legal system, and are part of criminalprocedure law. On the other hand, suspension of sentence has its origins inthe legal system of Continental Europe, and is part of criminal law. Thesemechanisms differ from each other in terms of their conditions, properties,implementation methods and consequences. Stay of proceedings is decidedduring the investigation stage, and by the prosecutor, who possesses bothadministrative and judicial qualities. Deferment of judgment andsuspension of sentence, on the other hand, are decided after theinvestigation stage, and by courts, who have a purely judicial nature.There are studies in the literature claiming that deferment isa third track within the system of criminal sanctions, alongsidepunishment and security measures. In addition to diversion mechanisms,suspension of sentence (which is one type of deferment at different stagesof criminal proceedings, and shares some features with publicpunishment) is not unknown in Turkish criminal law. This mechanism hasbeen part of the Turkish legal system since the enactment of the TurkishCriminal Code No. 765 (annulled). However, this is not the case for Stay ofproceedings and deferment of judgment. These concepts were introducedinto the legal system of Continental Europe in the middle of the 20thcentury, and for the first time appeared in Turkish legislation in themiddle of 2005, with the enactment of the Law on the Protection ofChildren. Another major improvement in Turkish criminal law was themechanism known as ?probation?, which was introduced simultaneouslywith, and is of special importance for, the above-mentioned types ofdeferment at different stages of criminal proceedings.This study has shown that implementation has failed to keeppace with the rapid development in legislation on different types ofdeferment at different stages of criminal proceedings and the probationsystem. These mechanisms can make significant contributions to society,to victims and to perpetrators and can reduce the caseload of courts, andwe believe that efforts should be made to set up the framework requiredfor their effective use and to train enforcers.Keywords: Suspension of Sentence, Suspension of the Filing of aCriminal Case / Stay of Proceedings, Deferment ofJudgment, Restorative Justice, Probation.