Koruma alanlarının çevresinde nüfus hareketleri: Kazdağı ve Manyas Kuş cenneti Milli Parkı örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı Dünyada korunan alanlar çevresinde meydana gelen nüfus hareketlerini konu alan literatürü Türkiye ölçeğinde, Balıkesir ili sınırları içinde kalan Kazdağı (KDMP) ve Manyas Kuşcenneti Milli Parkı (MKCMP) örneğinde ele almaktır. Çalışma ayrıca bu literatürün Türkiye'de korunan alanların etrafındaki nüfus hareketlerini açıklama yeterliliklerini sorgulamaktadır. Doğa korumanın gittikçe popüler hale gelmesi ve her geçen gün yeni koruma alanlarının ilanı bu yeni alanların çevrelerine etkilerinin incelenmesini de beraberinde getirmiştir. 2000'li yılların başından itibaren bu alanların etrafındaki nüfus hareketleri de araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Bazı araştırmacılar korunan alanların algılanan pozitif değerlerinden dolayı nüfusu çektiğini, kırsal kalkınmaya olumlu etki yaptığını dolayısı ile doğa korumanın sadece yaban yaşamını korumakla ilgili bir kavram olmadığını iddia etmektedirler ve daha fazla korunan alanın ilan edilmesini örtülü olarak desteklemektedirler. Diğer bir grup araştırmacı ise aslında bu iddiaların doğru olmadığını, büyük veri setleri ile elde edilen genellemelerin küçük ölçekli alan çalışmaları ile desteklenmediğini, birçok koruma alanı içerisinde ve etrafındaki nüfusun azaldığını iddia etmektedir. Bu çalışma bu iddiaları, bunların dayanaklarını, bu dayanakların farklı ölçeklerde ne anlama geldiğini ve genellemelerin Türkiye'deki durumu yansıtmadaki yeterliliklerini ele almaktadır. Çalışmada karma araştırma yöntemine başvurulmuş, TÜİK'ten elde edilen ikincil verilerle saha çalışmasından elde edilen birincil veriler kullanılmıştır. Örneklem alanı olarak ele alınan KDMP ve MKCMP'nin bir birinden farklı nüfus hareketlerine sahip olduğu, literatürde öne sürüldüğü gibi koruma alanlarının çevresinde nüfusun artmadığı, kırsal kalkınma pratiklerinin de başarısız olduğu, ilgili sahalarda yaşayan yerel halkın önemli ekonomik kayıplara uğrayarak yakında yer alan şehir merkezlerine göç etmeye başladığı görülmüştür. Sonuç nomotetik karakterli genel-geçer model önerilerinin idiografik alan çalışmalarının sonuçları ile çeliştiğini göstermektedir.

The aim of this study is to examine the literature on the population movements that have taken place around the protected areas of the world. The study examine these basic approaches in Turkey looking specifically at the case of Kazdağı and Manyas Bird Paradise National Park within the boundaries of Balıkesir province. This study also tries to evaluate the generalizability of the results to determine whether they are applicable to other protected areas in Turkey. Nature conservation has become increasingly popular over time and the announcement of new protected areas stimulated an examination of their impact on the environment surrounding protected areas. From the beginning of the 2000s, population movements around protected areas have attracted the attention of researchers. Some researchers tend to attribute this progress that stems to perceived positive values of protected areas. They claim that perceived positive values make a positive impact on rural development and nature conservation is not just a concept regarding the protection of wildlife but a means of maintaining rural development. Such argument simplicitly support the declaration of new protected areas. Another group of researchers claim that this assumption does not give a realistic picture of the issue due to the generalizations being based on large data sets. They assert that these works must be supported by small-scale field studies and they claim that population declines have occurred in and around many protected areas throughout the World. This study reviews these claims, their background and the meaning of this background at different scales and tries to understand if the generalizations reflect the situation of protected areas in Turkey. In this study mixed research methods have been employed, utilizing secondary data obtained from TÜİK and primary data obtained from a field study. Kazdağı and Manyas Bird Paradise National Park, which were sampling areas have different population movements, not to enhance the population surrounding the saving field conversely argued in the literature, to fail in rural development practises, and the local people settled in the related fields begin to migrate to the closer city as they live economic losses. This study shows that the generalized results from the nomothetic approaches contradict to the results of local scale idiographic research.