Üniversite öğrencilerinde aşka ilişkin tutumlar, kişilik özellikleri ile bağlanma stilleri arasındaki ilişkilerin cinsiyet ve mevcut ilişki durumu bağlamında incelenmesi

Abstract

Aşk insanlığın varoluşundan bu yana, kişilerin hayatlarının en önemli parçalarından biridir. Romantik ilişkilerde yaşanan zorluk ve problemlerin kişinin hayatındaki işlevselliğini etkilediği düşünüldüğünde incelenmesi gereken bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kişilerin romantik ilişkileri yaşayış biçimleri ile kişilik özellikleri ve yetişkin bağlanma türlerini inceleyerek aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda yapılan çalışmaya, 119'u kadın, 116'sı erkek olmak üzere toplamda 235 üniversite öğrencisi katılmıştır. Veri toplamak amacıyla katılımcılara, Kişisel Bilgi Formu, Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği (LAS), Beş Faktör Kişilik Envateri (NEO-PI-R) ve Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) uygulanmıştır. Hipotezlerin test edilmesi ve araştırma sorularının yanıtlanması amacıyla t test analizi ve korelasyon analizleri yapılmıştır. Elde edilen bulgular; kadın katılımcıların duygusal dengesizlik (nevrotizm) kişilik ve kayıtsız bağlanma alt boyutlarında erkeklere göre daha yüksek puan aldıkları yönündedir. Erkek katılımcılar ise oyun gibi aşk ve özgeci aşkta kadın katılımcılara kıyasla anlamlı ölçüde daha yüksek puan elde etmişlerdir. İlişkisi olan katılımcıların, ilişkisi olmayan katılımcılara kıyasla tutkulu aşk, arkadaşça aşk ve özgeci aşk boyutlarında anlamlı ölçüde daha yüksek puanlar elde ettikleri görülmüştür. Korelasyon sonuçlarına göre; tutkulu aşkın duygusal dengesizlik ve kayıtsız bağlanma ile arasında negatif ilişki bulunurken; sahiplenici aşk ile duygusal dengesizlik ve saplantılı bağlanma arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Uyumluluk kişilik alt boyutunun oyun gibi aşk ile arasında negatif bir ilişki görülürken; mantıklı aşk ve arkadaşça aşk arasında pozitif bir ilişki vardır. Ancak arkadaşça aşkın duygusal dengesizlik ve kayıtsız bağlanma ile arasındaki ilişki negatiftir. Mantıklı aşkın sorumluluk alt boyutuyla arasındaki ilişki pozitif olurken, duygusal dengesizlik ile arasındaki ilişki negatiftir. Özgeci aşkın hiçbir kişilik ve bağlanma boyutlarıyla anlamlı bir ilişkisi bulunmamıştır. Ayrıca, kayıtsız bağlanmanın dışa dönüklük ile negatif bir ilişkisi bulunurken; duygusal dengesizlik ile arasında pozitif bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. Saplantılı bağlanmanın hiçbir kişilik boyutuyla ilişkisi yoktur. Çalışmanın sonuçları literatürdeki ilgili bulgular bağlamında tartışılmıştır.

Aşk insanlığın varoluşundan bu yana, kişilerin hayatlarının en önemli parçalarından biridir. Romantik ilişkilerde yaşanan zorluk ve problemlerin kişinin hayatındaki işlevselliğini etkilediği düşünüldüğünde incelenmesi gereken bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kişilerin romantik ilişkileri yaşayış biçimleri ile kişilik özellikleri ve yetişkin bağlanma türlerini inceleyerek aralarındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda yapılan çalışmaya, 119'u kadın, 116'sı erkek olmak üzere toplamda 235 üniversite öğrencisi katılmıştır. Veri toplamak amacıyla katılımcılara, Kişisel Bilgi Formu, Aşka İlişkin Tutumlar Ölçeği (LAS), Beş Faktör Kişilik Envateri (NEO-PI-R) ve Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri (YİYE) uygulanmıştır. Hipotezlerin test edilmesi ve araştırma sorularının yanıtlanması amacıyla t test analizi ve korelasyon analizleri yapılmıştır. Elde edilen bulgular; kadın katılımcıların duygusal dengesizlik (nevrotizm) kişilik ve kayıtsız bağlanma alt boyutlarında erkeklere göre daha yüksek puan aldıkları yönündedir. Erkek katılımcılar ise oyun gibi aşk ve özgeci aşkta kadın katılımcılara kıyasla anlamlı ölçüde daha yüksek puan elde etmişlerdir. İlişkisi olan katılımcıların, ilişkisi olmayan katılımcılara kıyasla tutkulu aşk, arkadaşça aşk ve özgeci aşk boyutlarında anlamlı ölçüde daha yüksek puanlar elde ettikleri görülmüştür. Korelasyon sonuçlarına göre; tutkulu aşkın duygusal dengesizlik ve kayıtsız bağlanma ile arasında negatif ilişki bulunurken; sahiplenici aşk ile duygusal dengesizlik ve saplantılı bağlanma arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur. Uyumluluk kişilik alt boyutunun oyun gibi aşk ile arasında negatif bir ilişki görülürken; mantıklı aşk ve arkadaşça aşk arasında pozitif bir ilişki vardır. Ancak arkadaşça aşkın duygusal dengesizlik ve kayıtsız bağlanma ile arasındaki ilişki negatiftir. Mantıklı aşkın sorumluluk alt boyutuyla arasındaki ilişki pozitif olurken, duygusal dengesizlik ile arasındaki ilişki negatiftir. Özgeci aşkın hiçbir kişilik ve bağlanma boyutlarıyla anlamlı bir ilişkisi bulunmamıştır. Ayrıca, kayıtsız bağlanmanın dışa dönüklük ile negatif bir ilişkisi bulunurken; duygusal dengesizlik ile arasında pozitif bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. Saplantılı bağlanmanın hiçbir kişilik boyutuyla ilişkisi yoktur. Çalışmanın sonuçları literatürdeki ilgili bulgular bağlamında tartışılmıştır.