Ethnic uprisings in the Ottoman Balkans (1804-1912)

Abstract

Bu çalışma tamamıyla birbiriyle bağlantılı görünen, ancak kendi içlerinde birbirinden oldukça bağımsız olarak değerlendirebileceğimiz iki bölümden oluşuyor. Bu çalışmanın iskeleti olarak gördüğüm birinci bölümde 1804-1912 yıllan arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkan Yarımadası bölgesinde meydana gelen belli başlı etnik ayaklanmaları kronolojik sıra ile inceledim. Bu bölümde, Balkanlar' da yaşayan azınlıklar tarafından Osmanlı İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki temsilcilerine karşı, ondukuzuncu yüzyılın başlarından yirminci yüzyılın ilk on yılına kadar devam eden ayaklanmaları anlattım. Bu bölümde ayaklanmalar anlatılırken, bunların birdenbire ortaya çıkmadıkları, Aydınlanma ve Fransız Devrimi'nin, Balkanlardaki azınlıkları harekete geçiren önemli faktörler oldukları özellikle vurgulanmıştır. Bu ideolojik temelden yola çıkılarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun sosyal, politik ve ekonomik alanlarda güçsüzlüğünün artması ve bunların neticesinde merkezden uzak olan eyaletlerini kontrol edememesi de anlatılıyor. Bu bölüm, İngiltere, Fransa, Rusya ve Avustuıya gibi Avrupa'nın önemli devletlerinin Balkanlar'ın parçalanmasında oynadıkları roller hakkında ipuçları da vermektedir. Böylece okuyucuya yalnızca bir ayaklanmayı anlatmakla kalmayıp, ayaklanmaların neden ve nasıl ortaya çıktıkları ve nasıl sonuçlandıklan hakkında bir fikir de veriyor. İkinci bölümde, birinci bölümde ele alınan ayaklanmaları baz alarak, etnik ayaklanmaların ortak ve birbirinden farklı olan yönlerini analiz ederken yeni bir ayaklanma modeli kurmaya çalıştım. Bu, konuya analitik bir yaklaşımı gerektirdi. Bu bölümü yazarken birinci bölümde yazdığım olaylan farklı bir perspektiften değerlendirdim:Tanzimat'ın Balkanlarda yaşayan azınlıkları tatmin etmekten çok uzak bir yeniden yapılanma hareketi olduğunun anlatılması; etnik ayaklanmaların nedenleri; birbirleriyl olan benzerlik ve farklılıkları; ayaklanmaların meydana geldiği coğrafyanın önemi; süreleri; bir ayaklanmanın diğerine model olup olmadığı; nasıl ve kimler tarafından örgütlendikleri; ideolojik ve felsefi temelleri; ayaklanan insanların toplumun hangi tabakasına mensup oldukları; ayaklanan azınlıkların Balkanlarda yaşayan _ diğ_er _ azınlıklardan ve Avrupa'mn büyük devletlerinden aldıkları politik ve ekonomik yardımlar; Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlarda meydana gelen bu ayaklanmalara gösterdiği tepkiler ve uyguladığı yaptırımlar; ayaklanmaların büyük bir bölümünü kontrol edememesinin nedenleri ve sonuçlan anlatılıyor. Bu bölümü, birinci bölümde temelleri çok sağlam bir biçimde atılmış olan bir çalışmanın yeniden yapılandırıldığı ve okuyucunun beklentiJeriyle örtüşen ve analitik sorulara tatmin edici cevapların verildiği_ bir /,ölüm . olarak Qf3ğerlendirebiliriz .

This study is composed of two chapters, strictly interrelated with each other, but, at the same time, they can be interpreted separately. The first part, which forms the skeleton of this study, I analyzed the major ethnic uprisings that took place between the years of 1804-1912 in the Balkan region of the Ottoman Empire in a chronological order. In this part, I surveyed the uprising_s. initiated by_ the ethnic minorities living the Balkans against the Ottoman Empire and its representatives from the beginning of the nineteenth century and until the first decade of the twentieth century. In this chapter, togther with the survey of the uprisings, special emphasis is given to the impact of the Enlightenment and French Revolution as an important underlying_ factor triggering the ethnic uprisings in the Balkans, indicating that the uprisings did not emerge by themselves. Departing from this ideological basis, the study also surveys the weakening of the Ottoman Empire in social, political and economic areas and as a result, its inability to control the distant provinces of the Ottoman Empire. This chapter also give_ us clues about the role played by the great powers of Europe, like Britain, France, Russia, and Austria in the disintegration of the Ottoman Empire. Thus, the first part of this study not only narrates the story of the uprisings, but also gives an idea to the reader about how and why the uprisings occurred and how they ended. In the second part, taking the uprisings surveyed in the first part as a hasis, I tried to establish a new uprising model by analyzing the similarities and the differences of these ethnic uprisings. This required devising an analytical approach to the issue. While writingthis part, I analyzed and evaluated the events written in the first chapter, from a different perspective. This chapter explains that the Tanzimat reformation was far from satisfying__ the needs of the minority groups in the Balkans; the reasons of the ethnic uprisings; the similarities and the differences of the uprisings; the importance of geography where the uprisings took place; their duration; whether one uprising can be modeled to the other; how and under the leadership of whom the uprisings were organized; the ideological and philosophical frameworks of the uprisings; which social strata the rebelling people belong to; the rebelling minorities obtaining political and financial aids from the other minorities living in the Balkans and from the great powers of Europe; the reactions and sanctions of the Ottoman Empire against these uprisings; the reasons of Ottoman inability to control most of them; and the final consequences of the uprisings. This part can be seen as a new stage, where the results of the events which were subjected to detailed analysis in the first chapter are redressed to fit the needs of the reader and produce satisfactory answers to analytical questions a in a fashionable manner.