Türkiye`de sosyal hakların mahkemeler önünde ileri sürülebilirliği ve yüksek yargı organlarının sosyal haklara yaklaşım

Abstract

Sosyal hakların insan haklarının bir parçası olduğunu ileri sürmek pek çok açıdan tartışmalara yol açıyor. Her ne kadar uluslararası insan hakları hukuku ve uluslararası belgeler insan haklarının bölünmezliğini ortaya koysa da, uygulamada sosyal haklar görmezlikten geliniyor ve korunmaya layık görülmüyor. Soğuk savaşın bitmesinin ardından dünyanın her yerinde devletin rolünün azaltılması ve insan refahı ve toplumsal ihtiyaçlarının piyasalar tarafından çözümlenmesi yönünde bir eğilim söz konusu. Sosyal hakların medeni ve siyasi haklardan farklı bir şey olduğu ve bu haklar gibi hukuken öne sürülebilir olmadığı genel olarak kabul görmektedir. Ancak uluslararası insan hakları hukukuna göre devletler hala sosyal hakların gerçekleştirilmesinden sorumludurlar. Dünyada bir çok ülkedeki yüksek mahkemenin kararlarına da yansıdığı gibi, yargı organları sosyal hakların geliştirilmesi noktasında önemli bir bir işlev üstlenebilirler. Bu çalışma sosyal haklar açısından ortada duran bu sorunu hak-temelli bir yaklaşım açısından incelemeyi amaçlamakta ve Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve bu sözleşmelerin öngördüğü koruma mekanizmalarının kararları ile birlikte yüksek mahkeme kararlarına da odaklanmaktadır.

Consideration of social rights as human rights constitutes a debate with a multitude of angles. Although the international human rights law and the legal instruments defends the indivisibility of human rights, in practice, social rights are neglected and less attention is devoted to the protection of these rights. Since the end of the Cold War, there has been a global trend towards the reduction of the role of the state and increase in reliance on the markets and economy in resolving problems of human welfare and social needs. There has been also a widespread tendency to view social rights as something `other` than civil and political rights, and only civil and political rights are perceived as justiciable. Nevertheless, as a matter of international human rights law, the state still remains ultimately responsible for guaranteeing the realization of these rights. The experiences of numerous high courts in adjudicating social rights demonstrates the leading role of the adjudicative procedures towards the further realization of social rights. This particular study attempts to analyze these problems while drawing from the `rights-based approach` and with a particular focus on international covenants and human rights monitoring mechanisms, as well as the social rights related case law from the high courts of Turkey.