Hemodiyaliz tedavisini sürdüren hastalarda tedaviye uyumun ve eğitim gereksinimlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Hastalık süreci ve hemodiyaliz tedavisi hastalarının tedaviye uyumunu etkileyebilmekte, yaşam kalitesi ve fonksiyonel performans düzeyinde olumsuz etkilenmeler ortaya çıkabilmektedir. Bu çalışma hemodiyaliz tedavisi uygulanan hastaların fonksiyonel performans durumunu, yaşam kalitesini, fistül bakımı ile ilgili bilgi düzeyini ve hemodiyaliz tedavisine uyumunu değerlendirmek ve bu doğrultuda eğitim gereksinimlerini belirlemek amacı ile tanımlayıcı olarak planlanmış bir araştırmadır. Araştırma altı aylık süre içinde bir hemodiyaliz merkezinde gerçekleştirildi. Araştırmada veri toplama araçları olarak Hasta Bilgi Formu, Rolls Royce Modeli Yaşam Kalitesi Ölçeği, Fiziksel Performans Envanteri-Kısa Formu ve Fistül Bakımı Bilgi Formu kullanıldı. Elde edilen verilerin istatistiksel analizi SPSS (Statistical Package for Social Sciences 15 Version) kullanılarak gerçekleştirildi. Total Fonksiyonel Performans Envanteri-Kısa Formu toplam puan ortalama değeri 1,48±0,72 (dağılım: 0,00-3,00)'dir. Kadın hastaların ve hastalığı veya tedavisi nedeniyle çalışamayan hastaların fonksiyonel performans düzeyi daha düşük bulundu (p<0,05). Rolls Royce Modeli Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam puan ortalama değeri 121,47±9,37 (dağılım: 91,00-172,00) olarak belirlendi. 70 yaş veya üzeri grupta olan, erkek hastaların (Tıbbi Etkileşim alt boyutu hariç), okuryazar olan, hastalığı veya tedavisine rağmen çalışmaya devam eden ve hemodiyalizle ilgili eğitim almadığını bildiren hastaların yaşam kalitesi daha düşük olduğu belirlendi (p<0,05). Fistül Bakımı Bilgi Formu ortalama puan değeri 78,19±5,44 (dağılım: 53,00-92,00)'tür. 70 yaş veya üzeri grupta olan, çalışmaya devam eden ve serbest meslek sahibi olan hastaların Fistül Bakımı Bilgi Formu puanları daha düşük bulundu (p<0,05). Hastaların tedaviye uyumunu etkileyen faktörlerin ele alınması tedavinin etkinliğini artırarak daha iyi sağlık sonuçlarına ulaşmayı sağlayabileceği için hasta merkezli bir yaklaşımla tedaviye uyumu olumsuz yönde etkileyen faktörlerin ortadan kaldırılması, sürekli eğitim programları ve bilişsel-davranışsal stratejilerin kullanılması önerilmektedir.

Disease and hemodialysis treatment have negative effects on adaptation to the illness and the quality of life, and functional performance status might deteriorate considerably. It is a descriptive study which aims to explore the functional performance status, the quality of life and the level of knowledge about fistula care, and to assess the adjustment with a hemodialysis treatment and needs of hemodialysis patients. The study was conducted at hemodialysis centre in period of six months. The study was approved by the hemodialysis centre administration and the verbal informed consent was obtained from patients. Data was collected using Patient Information Form, Rolls Royce Quality of Life Scale, Functional Performance Inventory-Short Form and Fistula Care Survey. Data analysis was performed using SPSS software (Statistical Package for Social Sciences). Mean scores of Functional Performance Inventory-Short Form were 1.48±0.72 (dağılım: 0.00-3.00). Females and patients who could not continue to work due to illness or hemodialysis treatment had lower functional performance (p<0.05). Mean scores of Rolls Royce Quality of Life Scale were 121.47±9.37 (range: 91.00-172.00). Patients aged 70 years or over, males (except for Medical Interaction subscale), literate patients, those who continue to work despite their illness or treatment and those who have not received any training about care during hemodialysis had worse quality of life (p<0.05). Mean score of Fistula Care Survey was 78.19±5.44 (range: 53.00-92.00). Patients aged 70 or over, patients who continue to work and those who are self-employed had lower Fistula Care Information Form scores (p<0.05). Exploring the variables which influence the adherence to hemodialysis is crucial in improving the effectiveness of the treatment and achieving positive health outcomes. In order to eliminate the factors which hinder the adherence to hemodialysis treatment, it is suggested to develop continuous education programs and cognitive-behavioural interventions which might improve coping with hemodialysis treatment.