Osmanlı ve Türkiye`de vatandaşlık kavramı, azınlıklar üzerine etkisi ve uygulamaları

Abstract

Bu çalışma 1839 Tanzimat reformlarıyla başlayan, 1876 Kanun-i Esasi ile devam eden ilk anayasal Osmanlı vatandaşlığı tanımından günümüz Türkiye Cumhuriyetindeki Türk vatandaşlığına kadar uzanan süreç içerisindeki vatandaşlık algısını ve etkilerini yansıtma amacındadır. Çok uluslu Osmanlı İmparatorluğunun dağılmasının ardından, modern Türkiye'nin kurulmasıyla tek kültürlü homojen bir ulus yaratma çabalarının başta Rumlar, Ermeniler, Yahudiler ve Kürtler olmak üzere farklı grupları içinde barındıran bir toplumda azınlık karşıtı uygulamalara gidilmesine neden olduğu görülmektedir. Artık günümüzde bu tarzda uygulamaların azınlık sorunları açısından bir çözüm getirmediği tarihsel deneyimlerle anlaşılmıştır. Osmanlı'dan kalma toplumsal miras farklılıklarıyla eskisi gibi zengin olmasa da, halen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan kendine has kültürel, etnik ve dini gruplar bu topraklarda yaşamaktadırlar. Günümüzde, bütün bu farklı gruplara mensup bireylere eşit yaklaşan, herkesin temel hak ve özgürlüklerini koruyabilen ve güçlü bir vatandaşlık tanımı aracılığı ile toplumla bütünleştirebilen çoğulcu bir toplum anlayışının gelişmesi devletin rahat işleyişi ve devamlılığı için kaçınılmaz bir zorunluluk halini almıştır.

This study aimed to show perception and effects of the concept of citizenship which is started to develop with Tanzimat Reforms in 1839, and continued with first constitutional citizenship in 1876 Kanun-i Esasi to today's Turkish Citizenship in Republic of Turkey. After the collapse of multi ethnic Ottoman Empire, modern Turkey emerged based on principles of nation state with homogeneous culture, and this situation caused enforcements against minorities mainly Greek, Armenian, Jewish, and Kurdish ethnic groups. However, from now on it is understood that these kinds of enforcements do not help to solve minority problems after historical experiences. Even if today's community is not as diverse as in Ottoman society, a considerable amount of Turkish citizens having different ethnic, religious and cultural background is still living in Turkey. For this reason, the development of an understanding of multicultural society, guaranteeing the protection of human rights and fundamental freedom of every citizen is crucial to unify the feeling to be a part of Turkey's community for the prosperity and stability of Turkey.