Dilsiz yara: Feride Çiçekoğlu`nun yapıtlarında işkence ve travma

Abstract

Homeros'tan günümüze bireysel ve toplumsal felaketler insanlığın ilgisini çekmiştir. Anlatma ve paylaşma ihtiyacı da en çok yaşanan felaketlerde ortaya çıkmaktadır. Bundan dolayıdır ki savaş, doğal afetler, tecavüz, ev içi şiddet, ırk ayrımcılığı, soykırım, işkence ve benzeri travmatik olaylar edebiyatta geniş bir yer bulur. Bu tür anlatılar genelde `travma edebiyatı` başlığı altında toplanır.Türkiye'nin yakın tarihindeki en büyük toplumsal travmalardan biri 12 Eylül 1980 askeri darbesi ile başlayan süreçte yaşanmıştır. Öyle bir travma ki toplumun her kesimini şiddetle, derinden etkilemiş ve toplumu siyasal, kültürel, hatta ekonomik açılardan şekillendirmiştir. Etkisi büyük olan bu travmanın sanat ve edebiyattaki karşılığı ise oldukça cılızdır. Edebiyatta dikkat çekici bu ?suskunluğun? nedeni nedir? Bu suskunluk travma sonrası ?iyileşme?nin bir sonucu mudur? Yoksa 12 Eylül, edebiyatın ilgisini yeterince çekememiş midir? Bu sorular ışığında, tezin ilk bölümünde, 12 Eylül döneminde uygulanan baskı yöntemlerinin ve işkencenin yarattığı travmayı daha iyi anlayabilmek için travmanın ne olduğu, etkileri ve iyileşme süreçleri ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde işkence tanımları, türleri ve etkilerine değinilmiştir. Tezin üçüncü bölümünde travma edebiyatı ele alınmış ve 12 Eylül yapıtlarının Türk edebiyatındaki yeri tartışılmıştır. Dördüncü bölümde ise tezin odaklandığı tanınmış yazar ve senarist Feride Çiçekoğlu'nun (d. 1951) yapıtlarındaki otobiyografik özellikler göz önünde bulundurularak işkence ve travmanın yapıtlarına nasıl yansıdığı incelenmiş, Çiçekoğlu'nun edebiyat aracılığıyla bir hesaplaşma ve ?arınma? yaşadığı savunulmuştur.anahtar sözcükler: işkence, travma, 12 Eylül 1980, travma edebiyatı

From Homer to date, individual and social disasters have been of great concern to humanity. The need of telling and sharing a story arises in general in the wake of grave disasters. Such traumatic events as war, natural disasters, rape, domestic violence, racism, genocide, and torture find their way into literature. These narratives are often discussed under the rubric of `trauma literature`.Turkey has undergone one of the greatest traumas of her recent history following the military coup of September 12, 1980. It has been such a trauma that its profound and powerful effects penetrated each and every unit of the society, reshaping it politically, culturally, and even economically. The reflection of this huge trauma in literature, however, has been surprisingly insubstantial. What is the reason for this considerable ?silence? in literature? Is this `silence` a consequence of post-traumatic ?healing?? Or is it because that September 12 coup did not grip sufficiently the attention of literature? In the light of these questions, in the first section of this thesis, the trauma caused by various methods of oppression and torture are examined, and the definition, effects, and the healing processes are studied. In the second section, the definitions, types, and results of torture are investigated. In the third section, trauma literature and the place of September 12 in Turkish literature are discussed. And in the fourth section, the autobiographic nature of the writings of Feride Çiçekoğlu (b. 1951), a well-known author of literature and screenplays, are examined in the context of torture and trauma; it is argued that after contending with the effects of trauma Çiçekoğlu has experienced a sort of ?healing? through literature.key words: torture, trauma, September 12, 1980, trauma literature