20. yüzyıla girerken Ermeni edebiyatında modernite, yeni burjuvazi ve sınıfsal çatışmalar

Abstract

19. yüzyıl Osmanlı Devleti için olduğu kadar, Ermeniler için de uzun ve çok debdebeli bir zaman oldu. Fransız Devrimi'nin etkileri Osmanlı'dan Yunan ve Bulgar devletleri ile birlikte devasa bir toprak parçasını da alıp götürmüştü. Ermeniler de bu değişimden ziyadesiyle etkileniyordu. Zamanından beri, ticaret yoluyla dünyanın geri kalanıyla yakın ilişki içindeydiler. Diasporaları mevcuttu ve Avrupa'da hatırı sayılır bir Ermeni nüfus yaşamaktaydı. 1830'ların ortalarında Avrupa'ya eğitim almaya giden Genç Ermeniler ise, Ermeni milletinin sefil durumundan dolayı acı çeken zengin ailelerin çocuklarıydı. Bunlar İstanbul'a dönüşlerinde, yanlarına zengin esnaf sınıfını da alarak imtiyazlı ?amira? sınıfına karşı ciddi bir muhalefetin ve bundan da öte hem eğitim, hem yayın hayatı, hem ziraat ve hem de dil alanında çok ciddi reformların taşıyıcısı oldular. Bu zaman zarfında Ermeni toplumu öyle parlak ilerlemeler kaydetti ki, bu dönem ?Zartonk? yani ?Uyanış? adıyla anılmaya başladı.İşte bu çalışmada, 1884'te Arevelk (Doğu) Dergisi etrafında kümelenen Ermeni yazarlar tarafından ülkeye getirilen gerçekçilik akımı bağlamında Ermeni toplumundaki modernleşme, sınıfsal değişimler, yeni sınıflar ve sınıfsal çatışmaların izi sürülmeye, gündelik hayatın olağanlığında, bu heyecanlı dönemin nasıl akis bulduğuna bakıldı. Gerçekçi yazarların, yaşamı olduğu gibi aktarma iddiaları ile, bu eserlerde dönemin bir röntgeninin çekilmesi amaçlandı.Elde edilen bulgular, alanda derinlemesine çalışmaların neredeyse hiç olmaması ile daha önem kazanıyor. İncelenen eserler, ilk defa Türkçeye çevrildiler ve tarihsel bağlamında veriler işlenerek analiz edildi. Böylelikle, oldukça politize olmuş Ermeni konusu, çok önemli bir tarihsel aralıkta, döneme tanıklık eden edebi eserlerden aracısız biçimde aktarılmaya çalışıldı.

19th century was a long and grandiose age for Armenians as well as for Ottomans. The effects of French Revolution took away an enormous section that includes Greek and Bulgarian territories. Armenians, also, were influenced by this effect, extremely. All along, they were in close contacts with the rest of the world by trading. There were diasporas and a respectable Armenian population that was living in Europe. In the middle of 1830's, the Young Armenians who were receiving training, were the children of wealthy families who suffered with the idea of their folk's miserable situation. They became the head of a serious oppositon to privileged `amira` class and beyond this, they became the head of serious reforms in fields of education, covered sector, agriculture and language; when they turned back Istanbul. At this time, Armenian people made brilliant progress, so this progressive age was named as `Zatonk`: `Awakening`.In this search, modernization in Armenian nation, class exchanges, new classes, and class conflicts and the question how this exiting age is echoed in daily life's normality are studied by Armenian writers who formed into a group in the Arevelk (East) magazine. With the realist writer's claims of narrating the life the same as it is; x-raying the period is aimed, in these writings. Information obtained become more important, with the fact that there is almost no thorough search in this era. Studied works are translated in Turkish for the first time, and analyzed in the historical context. In this way, Armenian case, which is exceedingly politicized, is narrated in an important historical period by the literary works that are witnesses of the age.