Ismail Gelenbevi at the engineering school: The Ottoman experience of European science through logarithms

Abstract

1775 yılında kurulan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun, Osmanlı Devleti'ndeki mevcut rütbelerden farklı olarak mühendis profilini ortaya çıkarmış ve Osmanlılar'ın Avrupa bilimi ile temasını artırmıştır. Bu tez, Osmanlı entellektüel yaşamının en seçkin alimlerinden ve Mühendishane'nin önde gelen matematik hocalarından olan İsmail Gelenbevi'nin kariyerini ve Avrupa'da icat edilmiş olan logaritma ile alakalı Şerhu Cedavil-i Ensab adlı kitabını incelemektedir. Gelenbevi ?mikro? düzlemde ?eski? ve ?yeni? tür bilgiyi bu okulda birlikte tecrübe ederken, Osmanlılar da genel olarak ?makro? düzlemde Avrupa bilimi ile karşılaşmaktaydılar. Bu eşzamanlı durum onun logaritma eserinde görülebilmektedir.Bu okulun ilk safhası boyunca ilmiye ile yeni mühendislik eğitimi arasındaki ilişkiyi de tartışan bu tez, üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nda genelde bilim özelde matematik ile Osmanlı bilim tarihi literatürü kısaca tanıtılmaktadır. Daha sonra Gelenbevi'nin Mühendishane yılları muhtelif açılardan tartışılmaktadır. Son olarak, Gelenbevi'nin logaritma eserinden hareketle, Osmanlı'ların Avrupa bilimi tecrübesi ve bunun boyutları incelenmektedir.

The Naval Engineering School (Mühendishane-i Bahr-i Hümayun), established in 1775, created the protype of the engineer as distinct from the existing ranks in the Ottoman state, and it increased Ottoman contact with European science. This thesis examines the career of İsmail Gelenbevi, one of the most distinguised scholars in Ottoman intellectual life and a prominent mathematics teacher at the Engineering School, and his book, Sharhu Cadavil-i Al- Ansab, on the logarithms invented in Europe. While Gelenbevi was experiencing the ?old? and ?new? types of knowledge together at the ?micro? level at this school, the Ottomans as a whole were encountering European science at the ?macro? level. This synchronized condition can be seen in his book on logarithms.This thesis, which also discusses the relationship between traditional Muslim scholarship (ilmiye) and the new engineering education during the first phase of the school, is comprised of three main chapters. First, science in general and mathematics in particular in the Ottoman Empire and the literature on the history of Ottoman science are briefly introduced. Then Gelenbevi?s years at the engineering school are discussed in various respects. Finally, inspired by Gelenbevi?s book on logarithms, the Ottoman experience of European science and its dimensions are examined.