Women seeking divorce in twentieth century Libya

Abstract

Bu tez, 1930'lar ve 1970'ler arasında Libya'nın Ecdebiyye ve Kufra şehirlerinin Şeriat Mahkeme kayıtlarını temel kaynak olarak kullanarak İslam Hukuku'na göre boşanma pratiklerinin bu dönem içerisinde nasıl gerçekleştiğine odaklanacaktır. Aharon Layish tarafından çevrilen ve yayına hazırlanan kaynaklar içerisinden özellikle kadınların boşanma talepleriyle açılan davalar seçilmiştir. İslam Hukuku'na göre boşanmanın yapısı ve çeşitleri hakkında bilgi verildikten sonra terk edilme, aile içi şiddet, mehir anlaşmazlıkları ve nafaka gibi nedenlarden dolayı açılan bazı davalar, konular içerisinde örnek vaka olarak incelenecektir. Bütün bu örnek olaylar incelendikten sonra, onları İslam Hukuku ve toplumsal cinsiyet bağlamındaki genel tartışmanın içerisine nasıl oturtacağımıza değinilecektir. Kadınların mahkemlerde ne tür enstrümanlar ne tür yöntemler kullandığına bakılacak, yalnızca Maliki mezhebine göre değil diğer mezheplerden de benzer ve farklı noktalar sunularak karşılaştırmalı bir bakış açısı ile konu işlenmeye çalışılacaktır. Genel olarak yirminci yüzyılda Libya'da Müslüman kadınların hukuki aktörler olarak toplumda var olup olmadıkları sorusu etrafında şekillenen tez, incelenen dokümanların verdiği somut örnekler sayesinde cevap bulacaktır. Kadınların mahkemelerde müddei sıfatıyla verdikleri mücadelenin sınırlarının yalnızca İslam Hukuku çerçevesinde çizilmediği Libya'da bu dönemde çok güçlü olan ve zaman zaman şeriat hukukuyla iç içe geçen geleneksel hukukun da bu konuda etkili olduğunu söylemek gerekir. Libya'nın kendine özgü hukuk sistemi içerisinde Müslüman kadınların verdiği mücadele, onları birer hukuki aktör olarak değerlendirmemize imkan verecektir.

In my dissertation, I will examine the nature of the Islamic law of divorce that is one of the consequences of marriage, according to the Shari'a Courts of Ajdabiya and Kufra from the early 1930s to the early 1970s. My work is based on Arabic legal documents dealing with women and divorce that were edited and translated by Aharon Layish. The documents that I specifically chose deal with divorce demands made by women. There is a variety of cases: some of these women demand to divorce because of abandonment, others because of domestic violence and many other reasons. I will examine all cases in detail and I will focus on how I can settle these cases on general debates on Islamic law in terms of gender. I will try to evaluate the instruments that were used by women and how their movements where in the context of Islamic law. I will basically focus on the Maliki legal school, but also I will support my thesis with different and similar examples from other Islamic schools and from documents emanating from other Islamic societies. The legal documents of Libya provide to evaluate Muslim women as active legal actors in Libyan qadi courts in 20th century. This dissertation purposes a comprehensive and comparative analysis of Islamic law in the context of divorce and marriage.