Hamzanâme (33. cild) metin-sözlük-inceleme

Abstract

Hamzanâme, Hz. Muhammet'in amcası Hz. Hamza'nın menkıbevî hayatı ve savaşlarını konu alan destanî halk hikâyelerinin genel adıdır. Hz. Hamza'nın, İslamiyet'in başlangıcında Hz. Muhammet'i koruma ve Müslümanlığı yayma hususunda gösterdiği kahramanlıkları Hamzanâme adını alan destanî halk hikâyelerin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Türklerin İslamiyet'e girmeleriyle birlikte, Türklere İslamiyet'i anlatmak ve öğretmek amacıyla bazı destanî halk hikâyelerin oluştuğu görülür. Şüphesiz Türkler arasında İslamiyet'i anlatan ilk eserlerden biri de Hamzanâme'dir. Hamzanâme, ilk olarak Araplar arasında anlatılıp kaleme alınmış, daha sonra İranlılar tarafından kendi mitolojik kahramanlarına da yer verilerek yeni isimlerle yazılmıştır. Türkler ise kendi düşlerindeki Hazreti Hamza'yı ve onun meziyetlerini yeni yeni formlar halinde vücuda getirmişlerdir. 14. yüzyılda şair Ahmedî'nin kardeşi Hamzavî tarafından kaleme alınan ilk Hamzanâme, söz varlığı ve halk edebiyatı açısından önem arz eden bir eserdir. Hamzanâme'nin ilk örnekleri yazıldığı dönemin dil hususiyetini yansıtmaktadır. Sade ve akıcı bir üsluba sahip olması sebebiyle eser, Eski Anadolu Türkçesi devresinin karakteristik bir örneğini temsil eder.Oldukça geniş bir hacme sahip olan Hamzanâme 72 ciltten oluşmaktadır. Türkiye kütüphanelerinde çok sayıda mükerrer nüshası bulunan Hamzaname'nin en önemli nüshası İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler bölümünde bulunmaktadır. Bizim üzerinde Yüksek Lisan çalışması yaptığımız Hamzanâme'nin otuz üçüncü cildinin iki ayrı kütüphanede iki nüshası bulunmaktadır. İncelemelerimiz sonunda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Nadir Eserler Kütüphanesi, Nd. 2496'da kayıtlı olan 47 varaklık nüshayı üzerinde çalışma yapmaya elverişli bulduk. Çalışmamızı bu nüshaya göre şekillendirdik. Öncelikle metnin transkripsiyonlu çevirisini yaptık. Ardından metnin özetini verdik. Daha sonra metnin tüm söz varlığını yansıtan kapsamlı bir sözlüğünü hazırladık.Anahtar Kelimeler: Hamzanâme, Hamzavî, 14. Yüzyıl, Eski Anadolu Türkçesi.

Hamzanâme is the common name of the epic folk stories about Prophet Muhammad's uncle Hamzah's legendary life and battles. Hamzah's heroism through protecting Prohet Muhammad at the beginning of the Islam and spreading Islam has formed a basis fort he creation of the epic folk stories named Hamzaname. To tell Islam and teach Islam to Turks some epic folk stories had been formed as Turks join Islam. No doubt that Hamzaname is one of the first boks to tell about Islam among the Turks.At first Hamzaname was told and written among the Arabs, then it had been written with new romans by Persions including their own mythological heroes. Though Turks brought Hamzah of their dreams and his virtue into being with new forms.The first Hamzaname, which has been written by the poet Ahmedi's brother Hamzavi in 14. century, is an important piece with regard to vocabulary and folk literature. The first examples of Hamzaname reflect the language character of the period they have been written. Because of the piece having a simple an flowing style.The piece is representing an important characteristic example of the old Anatolian Turkish period because of having a simle and flowing style.Hamzaname, having a very large volume, consist 72 of volumes. Having numerous repeated copies in the libraries of Turkey, Hamzaname's most important copy is in the rare works department of the literature faculty of Istanbul University. Hamzaname, which we have graduate studies on, is having it's 33. volume in two different copies in also two diffrent libraries. At the end of our examinations we have found that 47 paged copy registered in the Nd. 2496 section of the rare works library in the literature faculty of Istanbul University is suitable to work on. We shaped our work according to this copy first, we made a transcriptional translation of the copy. Then we epitomised it. Later on we created a comprehensive dictionary that reflects all of the vocabulary. Key Words: Hamzanâme, Hamzavî, 14th century, Old Anatolian Turkish