Algılanan ebeveynlik biçimleri ile duygusal yeme davranışı arasındaki ilişkide başa çıkma biçimlerinin aracı rolü

Abstract

Bu araştırmada, yetişkin bireylerde anne ve babaya yönelik algılanan ebeveynlik biçimlerinin duygusal yeme davranışıyla olan ilişkisinde kaçınma ve telafi başa çıkma biçimlerinin aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi 204 kadın 97 erkek olmak üzere toplam 301 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada yer alan değişkenlerin ölçülmesi amacıyla Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ), Türkçe Duygusal Yeme Ölçeği (TDYÖ), Young – Rygh Kaçınma Ölçeği (YR-KÖ), Young Telafi Ölçeği (YTÖ) ve Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır.Gerçekleştirilen çalışma doğrultusunda elde edilen sonuçlara göre, duygusal yeme davranışının yaş, babanın hayatta olup olmaması ve Beden Kitle İndeksi (BKİ) değişkenleri açısından anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca duygusal yeme alt boyutlarından uyaran karşısında kontrol davranışının da medeni durum ve eğitim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılaşmaya sahip olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte duygusal yemenin anneye ilişkin algılanan aşırı koruyucu/evhamlı ve aşırı izin verici/sınırsız ebeveynlik biçimleri ve babaya yönelik algılanan kötümser/endişeli ve cezalandırıcı ebeveynlik biçimleriyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Duygusal yeme ile kaçınma başa çıkma biçimlerinden psikosomatizm ve aktiviteyle zihinden uzaklaştırma arasında; telafi başa çıkma biçimlerinden ise statü düşkünlüğü, asilik, kendi yönelimlilik ve eleştiriye tahammülsüzlük arasında ilişkili olduğu bulgulanmıştır. Öte yandan, gerçekleştirilen aracı değişken analizleri sonucunda, anneye yönelik algılanan aşırı koruyucu evhamlı ebeveynlik ile duygusal yeme davranışı arasında psikosomatizm ve aktiviteyle zihinden uzaklaştırma kaçınma başa çıkma biçimlerinin, anneye yönelik algılanan aşırı izin verici/sınırsız ebeveynlik biçimi ile duygusal yeme davranışı arasındaki ilişkide psikosomatizm kaçınma başa çıkma biçimimin ve eleştiriye tahammülsüzlük telafi başa çıkma biçiminin aracı rolü olduğu görülmüştür. Babaya yönelik algılanan kötümser/endişeli ebeveynlik biçimi ile duygusal yeme davranışı arasındaki ilişkide psikosomatizm kaçınma başa çıkma biçiminin, babaya yönelik algılanan cezalandırıcı ebeveynlik biçimi ile duygusal yeme davranışı arasındaki ilişkide ise psikosomatizm kaçınma başa çıkma biçimimin ve eleştiriye tahammülsüzlük telafi başa çıkma biçiminin aracı rolü olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak anneye ve babaya yönelik algılanan ebeveynlik biçimlerinin kaçınma ve telafi başa çıkma biçimleri aracılığıyla duygusal yeme davranışını yordadığı, başa çıkma biçimlerinin (psikosomatizm ve aktiviteyle zihinden uzaklaştırma kaçınma başa çıkma biçimleri, eleştiriye tahammülsüzlük telafi başa çıkma biçimi) bu ilişkide aracı rolünün olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Duygusal yeme, algılanan ebeveynlik biçimleri, kaçınma başa çıkma biçimleri, telafi başa çıkma biçimleri

In this study, it was aimed to investigate the mediating role of avoidance and compensatory coping styles in the relationship of perceived parenting styles towards emotional eating behavior in adult individuals. The sample of the study consists of 301 people, 204 women and 97 men. Young Parenting Scale (YEBÖ), Turkish Emotional Eating Scale (TDYÖ), Young-Rygh Avoidance Scale (YR-KÖ), Young Compensatory Scale (YTÖ) and Demographic Information Form were used to measure the variables in the research.According to the results obtained in the study, emotional eating behaviors differed significantly in terms of age, whether the father was alive and the Body Mass Index (BMI) variables. In addition, it was found that control behavior in the face of stimulus emotional eating sub-dimension had a significant difference according to marital and educational status variables. However, it was found that emotional eating was associated with perceived overprotective / anxious and over permissive / boundless parenting styles related to the mother and perceived pessimistic / worried and punitive parenting styles towards the father. It was found that there was a relationship between emotional eating, psychosomatism and distraction through activity avoidance coping style; status seeking, rebellion, egocentrism and intolerance to criticism compensatory coping styles. On the other hand as a result of the intermediary variable analysis performed, psychosomatism and distraction through activity avoidance coping style mediated the relationship between perceived overprotective / anxious parenting towards the mother and emotional eating, psychosomatizm avoidance coping style and intolerance to criticism compensatory coping styles mediated the relationship between perceived over permissive / boundless parenting towards the mother and emotional eating. Psychosomatizm avoidance coping style mediated the relationship between perceived pessimistic / worried parenting styles towards the father and emotional eating, psychosomatizm avoidance coping style and intolerance to criticism compensatory coping styles mediated the relationship between perceived punitive parenting styles towards the father and emotional eating. As a result, it was seen that perceived parenting styles towards mother and father predicted emotional eating behavior through avoidance and compensatory coping styles, coping styles (psychosomatizm and distraction through activity avoidance coping style, intolerance to criticism compensatory coping styles) have a mediating role in this relationship.Keywords: Emotional eating, perceived parenting styles, avoidance coping styles, compensating coping styles