Bir kamusal açık alan olarak meydan kullanımını etkileyen kararların kullanıcılar tarafından değerlendirilmesi: Bakü Azadlık Meydanı örneği

Abstract

Eski dönemlerden günümüze kadar kentlerde ortak yaşamın geçtiği kentsel mekânlara ihtiyaç duyulmuştur. Bu mekânlar toplumsal örf ve adetlere göre biçimlenmiş, yer aldıkları toplumun kültürünü, inançlarını ve yaşam değerlerini yansıtmıştır. Meydan biçiminde ortaya çıkan ilk kentsel dış mekânlar kentin kültürünü yansıtmakla kalmayıp kent toplumunun sosyal özelliklerini sergiledikleri mekânlar da olmuştur. İnsanların kullanmayı keşfettiği ilk kentsel mekân olarak tanımlanan meydanlar, tarihsel süreçte kentlerde farklı işlevler taşımış ve kentsel yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Kentlerin yaşanabilir olmasında, meydanları oluşturan temel ögelerin, yaşayanların fiziksel, sosyal vs. gereksinimlerini karşılayabilmesinin payı büyüktür. Yaşanabilir kentler, insanların birbirleriyle ilişki kurmasına olanak tanıyan, barınma, çalışma, ulaşım, dinlenme, eğlence gibi temel işlevlerin konfor koşulları içinde gerçekleşmesini sağlayan ortamlardır. Bu açıdan, kentsel yaşamın önemli bir ögesi olarak meydanlar, nitelikli yaşam alanları sunarak kullanıcıların beklentilerine cevap verebilmelidir.Bu çalışmada, kentlerin yapı taşları olan meydanlar ve meydan mekânını oluşturan temel ögeler incelenmiş, örnek alan olarak seçilen Bakü Azadlık Meydanı bu ögeler bağlamında analiz edilmiş, bu perspektifte kullanıcıların Azadlık Meydanının fiziksel ve işlevsel nitelikleri hakkındaki görüşleri ve Meydanın kullanımını etkileyecek mekânsal kararlara yaklaşımları sorgulanmıştır. Saha çalışması iki safhadan oluşmaktadır. İlk safhada Azadlık Meydanı gözlemlere dayalı olarak sosyal ve fiziksel faktörler çerçevesinde analiz edilmiş ve tanımlı bir meydan niteliğine kavuşabilmesi için işlevsel ve estetik tasarım önerileri getirilmiştir. İkinci safhada bir anket formu aracılığı ile Azadlık Meydanı kullanıcılarının mekâna ilişkin görüşleri ve Meydana yönelik projelendirilen mekânsal kararlar hakkındaki düşünceleri sorgulanmış, elde edilen veriler istatistik analiz metotları ile değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, meydanın işlevsel kullanımını güçleştiren önemli erişim sorunları bulunduğunu, mekânın kullanıcı gereksinimlerini yeterince karşılayamadığını, bu bağlamda, kamu idaresi tarafından geliştirilen projenin başta erişim sorunu olmak üzere bununla ilişkilendirilen mekânsal yetersizliklerin indirgenmesine olanak vereceğinin düşünüldüğünü ve bu nedenle anlamlı düzeyde desteklendiğini ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: Meydan, Kentsel Mekân, Kullanıcı Görüşleri, Azerbaycan Bakü, Azadlık Meydanı.

From past to present, it has always been required to have urban spaces where common life is sustained in cities. These spaces have been shaped by general custom and also reflected the culture, belief and life values of the community. Besides reflecting the culture of the community, the first urban public spaces in form of square have also been the spaces in which city community present the social life of city. The squares called as the very first places discovered to use have always had different functions and become integral part of city life throughout the history. Meeting the social and physical expectataions of the community by providing the key elements which create square has great importance in making the cities livable. Livable city has the setting which allow people to communicate and provide opportunity to actualize the basic functions like sheltering, working, transportation, relaxiation and entertainment in a comfortable way. In this term, the squares as an important part of city life should be responsive to the needs of community by providing qualified living spaces. In this study, the squares as an integral part of city and basic elements which compose the squares were examined and Baku Azadlıq Square chosen as a fieldwork was analysed in these terms. Utilisers's opinions about physical and functional qualities of Azadlıq Square and their attiudes towards the decisions which affect the use of Square were examined. The fieldwork was consisted of two phases. In the first phase, Azadlıq Square was analysed within the framework of social and physical factors.Functional and aesthetical proposals were put forward to enable the Square to reach the defined square qualifications. In the second phase, Utilisers's opinions about Azadlıq Square and their attiudes towards the decisions designed were interrogated via survey form. The data collected through the fieldwork were evaluated through statistical analysis methods. In line with the results obtained, it has come to light that Azadlıq Square has great accesing problem making functional use difficult. Results have also showed that the Square do not meet the expectations of community sufficiently. In this term, the project developed by puplic administration has been thought to solve the accessing problem and the other problems related to accessing problem and supported adequately. Keywords: Square, Urban Space, User Feedback, Azerbaijan Baku, Azadlıq Square.