Çocukların sağlıklı sosyal ve fiziksel gelişiminde erişilebilir kent parklarının etkisi: İran`da Tebriz Elgöli Parkı örneği

Abstract

19.yüzyılla başlayan sanayileşme süreci içinde kent merkezlerinde hızla artan yapılaşma, yoğunlaşma ve nüfus beraberinde sorunlarını da getirmektedir. Bu durumda, kent merkezlerinde yaşam kalitesi düşmekte ve çocuk gelişimine uygun nitelikli kentsel mekanlar giderek azalmaktadır. Bu yüzden parklar kentte yaşayan bütün insanların, özellikle de çocukların nefes alabileceği, dinlenebileceği ve doğaya olan özlemini giderebileceği rekreasyon alanları olarak artan bir önem kazanmaktadır.Kentsel açık alan olarak önemli bir işlev üstlenen tüm rekreasyon alanlarının ve bu anlamda parkların erişilebilirliği, engelli ya da engelsiz farkı gözetmeksizin her yaş gurubundaki insanların rahatça kullanabileceği şekilde düzenlemelidir. Parklar bütün insanları özellikle çocukları kent merkezindeki yaşantılardan uzaklaştırarak, onların çeşitli ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bu yüzden, parklar ve parklarda bulunan çocuk oyun alanları çocukların özgürce oyun oynamasına ve çeşitli oyun faaliyetlerini gerçekleştirerek gelişmiş sağlıklı nesillerin yetiştirilmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca çocukların gelecek hayatında sağlıklı fiziğe sahip olması, kendine güven hissinin artması ve toplumla rahatça iletişim kurması için parklar ve parklardaki oyun alanalarının önemi yadsınmamalıdır. Bu çalışmada, açık yeşil alan ve park kavramlarının içeriği araştırılmış, kent parklarından başlayarak her tür ve ölçekteki parklarda yer alan mimari ve peysaj ögelerinin planlama ve düzenleme ilkeleri ve standartları incelenmiştir. Bununla birlikte çocuğun gelişim süreci, oyun kavramı ve parkların çocuğun fiziksel, sosyal, duygusl ve zihinsel gelişimindeki etkileri üzerinde durulmuştur. Örnek alan olarak seçilen Tebriz Elgöli parkı bu bilgiler bağlamında analiz edilmiş, kullanıcıların Elgöli parkının fiziksel ve işlevsel nitelikleri hakkındaki gürüşleri ve park bütünü ile park içerisinde yer alan çocuk oyun alanlarının çocukların sosyal ve fiziksel gelişmeleri üzerindeki etkileri sorgulanmıştır.Saha çalışması iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada Elgöli parkı gözlemlere dayalı olarak sosyal ve fiziksel faktörler çerçevesinde değerlendirilmiş, bu aşamada TSE standartları referans alınmıştır. İkinci aşamada, bir anket formu aracılığı ile, Elgöli parkı kullanıcılarının mekana ilişkin düşünceleri ve parkın çocukların fiziksel ve sosyal gelişimleri üzerindeki etkileri sorgulanarak çok değişkenli istatistik analiz metodlarla incelenmiştir.Elde edilen sonuçlar Elgöli parkının erişilebilirlik açısından sorunlar içerdiğini göstermektedir. Anket görüşmelerine göre Elgöli parkının bir bütün olarak çocukların sosyal ve fiziksel gelişminde olumlu etkileri olduğu, ancak içerisinde yer alan oyun alanlarının yetersizlikler barındırdığı ve çocuk gelişimindeki olumlu etkilerinin kısıtlı kaldığı ve bu nedenle ebeveynler ve çocuklar tarafından az tercih edilir olduğu saptanmıştır.Anahtar kelimeler: Kent parkları, Erişim, Çocuk, Çocuk gelişimi, Çocuk oyun alanları, Tebriz Elgöli Parkı.

The industrialization process that started in the 19th century brought about the problems of urbanization with the rapid increase in the concentration and population. In this case, the quality of life in urban centers is decreasing and suitable urban spaces for child development are gradually diminishing. As a result, parks are becoming increasingly important as recreation areas where all the people living in the city, especially children, can breathe, relax and enjoy the longing for nature.Accessibility of all recreational areas, which play an important role on urban open space, in this sense parks, should be arranged in such a way that people of all age groups can freely use them regardless of disabled or non-disabled ones. Due to keeping people, especially children, away from city center life, parks satisfy needs of many people. As a result, parks and playgrounds, which located in them, lead to train healthy generations by allowing children to play freely and perform various play activities. Also, parks and playgrounds play an important role in children's future life including a healthy body, experiencing higher self-confidence and communicating comfortably in the society.In this study, the contents of open green spaces and park concepts were investigated and planning, regulating principles and standards of architectural and landscaping objects in all types of parks were examined. However, the development process of child, concept of play and effects of the parks on the child's physical, social, emotional and mental development were emphasized. As an example, Tabriz Elgoli Park was analyzed in the context of above mentioned information and users were questioned for the physical and functional qualities of it and also effects of the parks and playgrounds on the social and physical development of the children.The fieldwork was carried out in two stages. In the first stage, Elgoli Park was assessed based on observations on social and physical factors, with referring to TSE standards. In the second stage, a questionnaire form was used to examine the opinions of the Elgoli park users about the place and the effects of the park on physical and social development of the children, and filled out forms were investigated with multivariate statistical analysis methods.The results show that Elgoli park has problems in terms of accessibility. According to the interviews, it was determined that Elgoli Park had a positive effect on the social and physical development of children as a whole, but the playgrounds contained the inadequacies and the positive effects of child development were limited and therefore less preferred by parents and children. Key words: Urban parks, Accessibility, Child, Child development, Children's playgrounds, Tabriz Elgoli Park.