Van bölgesinde geleneksel mutfak ile modern mutfak tasarım kriterlerinin incelenmesi

Abstract

Konut insanoğlunun barınma ihtiyacı olarak ortaya çıkmış ve mimarlık tarihinin ilk nesnel örnekleridir. İlk çağlardan günümüze kadar değişik şekillerde evreler geçirerek gelişmiş, bulunduğu yere göre farklılıklar göstermiş ve yapıldığı dönemlerin izlerini taşıyarak ekonomik, siyasi, kültürel, dinsel, iklimsel, topografik, sosyolojik gibi her türlü etkenler ile yoğrulmuştur. Sanayi devrimi, toplumsal temin biçimlerinde ve ilişkilerinde meydana getirdiği değişiklikler sebebi ile mutfak kültürlerini de etkilemiştir. Bunun sebebi Anadolu' da sahiplik yaptığı uygarlıkların yemek kültürleri ile bütünleşmesini sağlamıştır. İnsan beslenmesinde temel olan besinlerin çoğu Türklerin ana yurdu Orta Asya ve göç ettikleri Anadolu'da yetiştirilerek dünyanın başka yörelerine taşınmıştır[1]. Bir toplumun beslenme kültürü yaşam koşulları ile yakından ilişkilidir. Yaşama şeklinin değişmesi beslenme kültürünün de değişmesine neden olur. İlk çağlarda insan kendi yaşamını sürdürmek için doğada bulunan hayvanları avlamak bitkileri de toplamak zorundaydı. Zamanla bunları yöre şartlarına uygun olarak yetiştirmişler ve basit teknikler ile depolayıp kış aylarında kullanmışlardır[2]. Göç ettikleri her bölgede yöreye ait olan hayvan ve bitkilerden yararlanmışlardır. Türkler beslenmeye çok önem veren bir toplumdur. Toplumların tarihsel gelişimi olan yemek sadece karın doyurmak değil kültürel kalıpların bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda yemek dinsel merasimlerin, düğünlerin, eğlencelerin, ölümlerin ve birçok toplumsal davranışların bütünleşmiş bir olgusudur. Van ilimizde mutfakların özgün etkilerini içinde barındıran köklü ve çok yönlü bir mutfak tasarımı bulunmaktadır. Bu çalışmada Van ilimizin tarihi, ekonomisi, yöresel özellikleri ile mutfak kültürünün etkilediği mimari yapısı ve mekânsal özelliklerinin günümüzde yapılan TOKİ (Toplu Konut İdaresi) Van köy evlerinin karşılaştırılması yapılmış ve öneriler getirilmiştir.

Houses have emerged as mankind's need and are the first examples of architectural history. They are developed in different ways until today from the first phase of the era and change in terms of type according to the location. As a result, the houses are effected by the economic structures, political, cultural, religious, climatic, topographic effects of the era. The industrial revolution has influenced the kitchen culture because of the fact that it effected social relationship so the civilizations in Anatolia integrated in food culture. Most of food which is essential in human nutrition is moved to another regions of the world. The kitchen culture of a society is closely related to living conditions[1]. Change of life will also change the shape of the food culture. In the first era, human had to collect plants found in the nature and hunt animals to sustain their lives. As time passes, they grow them in accordance with local conditions and used in the winter by storing with simple techniques[2]. They have benefited from animals and plants of the each region where they emigrated. The Turks are a society which gives importance to the nutrition so much. Meal is not only to satiate the abdomen; but also emerge as the part of cultural patterns. In this sense, meal is an integrated case of religious ceremonies, weddings, entertainment, death and social behaviours. In Van, there is a well-established and versatile kitchen design which contains the original effects of the kitchens. In this work, beside history, economy and local features of this province, cuisine culture's effect on architectural layout and its spatial Feature of this place give us a chance to compare these buildings with the hauses that state Housing Agency (Toplu Konut İdaresi) builds. Also, when they are compared, we have a chance to come up with suggestions.