Yüksek hızlı demiryolları, gelişim süreci ve diğer ulaştırma modlarıyla rekabetçiliği

Abstract

Yüksek hızlı demiryolları; konvansiyonel demiryollarının altyapı, hizmet parametreleri ve kapasite gibi kriterlerinin 40 yılı aşkın bir süredir geliştirilmesiyle elde edilen yeni bir demiryolu sınıfı olarak düşünülebilir. Kırk yıldan fazla bir süre önce ilk olarak Japonya'da kullanılmaya başlayan yüksek hızlı demiryolu hattı zamanla Shinkansen koridorunu ortaya çıkarmış olup günümüzde halen dünyanın en gelişmiş yüksek hızlı demiryolu hattını teşkil etmektedir. Japonya'yı takiben Almanya ve Fransa'da yüksek hızlı demiryolu yatırımları gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Uzun yıllar sektörde bu üç ülkenin önceliğini takiben Avrupa Birliği'nin Beyaz Kitap başta olmak üzere aldığı ulaştırma kararları ve Çin'in ekonomik gelişiminin ulaştırmalarına yansımalarına paralel, yüksek hızlı demiryolu dünya geneline daha fazla yayılmaya başlamıştır. Bu çerçevede, Çin ve İspanya, yüksek hızlı demiryollarının lider ülkeleri arasına 15-20 yıl gibi bir sürede girmişlerdir. Günümüzde sektörün lider ülkeleri olarak Japonya, Fransa, İspanya ve Çin anılabilir. Ülkemizde de son on yılda yüksek hızlı demiryollarına hızlı bir giriş söz konusu olup kayda değer yatırımlar yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. İlk olarak Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Demiryolu hattı tamamlanmışken, ardından Ankara-Konya Yüksek Hızlı Demiryolu Hattı işletime alınmış, takibinde de Konya-Eskişehir Yüksek Hızlı Demiryolu Hat bağlantısı açılmıştır. Son olarak da Eskişehir-İstanbul etabı tamamlanarak Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolu Hattı işletimi sağlanmıştır. İstanbul-Edirne Yüksek Hızlı Demiryolu Hattının inşasına bu yıl başlanacak olup kısa sürede tamamlanması öngörülmekteyken Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars Yüksek Hızlı Demiryolu hattının ise inşası hızlı devam etmektedir. İnşası devam eden bir diğer önemli hat ise Ankara-Afyon-İzmir Yüksek Hızlı Demiryolu Hattıdır. Bunun yanı sıra planlanan ve inşa edilen birçok hat söz konusudur.Havayolu sektöründe de ülkemizde son on yılda çok ciddi büyümeler kaydedilmiş olup çok sayıda şehirde havaalanları inşa edilmektedir. Bu noktada, özellikle ülkemiz için yüksek hızlı demiryolları ve havayolları arasındaki rekabetçilik ve entegrasyon unsurlarının tespiti önemli bir noktadır. Tezin amacı, sektörün gelişim sürecini ortaya koymak, yapılan tanımlamaları ele almak, kapasite ve hizmet parametreleri yönünden incelemek ve diğer modlarla karşılaştırmalar yapmaktır. Anahtar Kelimeler: Hız, Kapasite, Modlar Arası Entegrasyon, Yolcu Taşımacılığı, Yüksek Hızlı Demiryolları

High speed railways can be considered as a new railway class which is provided by enhancing the criterias like level of service parameters, infrastructure and capacity of konventional railways for more than forty years. High speed railway line that has been started to use firstly in Japan more than forty yeras ago which has been resulted as Shinkansen corridor that still constituted the most improved high spee railway system all over the world. After Japan, high speed railway systems have been started to improve in Germany and France too. After the priority of these three countries in this sector for years, on the parallel of European Union (EU) transportation decisions that is mainly based on White Paper and the reflections of economical developments of China to transportation, high speed railways have started to spread worldwide more. On this context, China and Spain have become leaders of the sector on a short period like 10-15 years. Nowadays, Japan, France, Spain and China can be considered the leaders of the sector. A rapid entrance to high speed railway sector has been emerged in Turkey that important investments have been done and is done. Firslty, Ankara-Eskişehir High Speed Railway Line has been completed, then Ankara-Konya High Speed Railway Line was started to operate, after that Eskişehir-Konya High Speed Railway line connection has been opened. Lastly, Eskişehir-İstanbul section has been completed and Ankara-Eskişehir-İstanbul High Speed Railway High Speed Railway Line operation has been provided. While İstanbul-Edirne High Speed Railway Line construction is going to start in 2017 and be compeleted in a short time, construction of Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars High Speed Railway Line continues rapidly. Another important line that is continued to construct is Ankara-Afyon-İzmir High Speed Railway Line. Beside these, there are lots of lines which is constructed or planned.There are many important improvements in airway sector that lot of airports are constructed in many cities too in last years. At this point, specifying of integration and competition elements between high speed railways and airways is very important especially for Turkey. Objectives of the thesis are expressing the development period of the sector, evaluation of high speed railway definitons, researching on the perspectives of level of service parameters and capacity and making compares with other modes.Keywords: Speed, Capacity, Intermodal Integration, Passenger Transportation, High Speed Railways