Diyarbakır Suriçi bölgesi kentsel dönüşüm projesi kapsamında geleneksel evlerin incelenmesi ve önerilerin belirlenmesi

Abstract

Diyarbakır Suriçi Bölgesi birçok medeniyet ve kültürün bir arada bulunduğu Anadolu'nun en eski yerleşim yeridir. Sur ilçesi adını ilçe merkezi ile çevrili bulunan Diyarbakır Surlarından almıştır. Türkler Geleneksel Türk Evi planlarını bulundukları bölgenin iklim ve coğrafi konum, bölgede bulunan malzeme, sosyal hayat gelenekleri ve ekonomik durumlarına göre oluşturmuşlardır. Diyarbakır Suriçi Bölgesindeki Geleneksel Evlerin plan tipleri evin merkezi olan avlunun etrafına odaların dizilmesiyle oluşmuştur. Mahremiyet duygusu ön planda olan Geleneksel evlerde sokak cepheleri yüksek duvarlı ve gösterişsiz planlanırken avlu cepheleri oldukça gösterişlidir. Diyarbakır Suriçi Bölgesindeki Geleneksel Evler açık mekan olan avlu ve damlar, yarı açık mekan olan eyvanlar, balkonlar ve gezemekler, kapalı mekan olarak yazlık, kışlık ve baharlık odalar ve serdap odaları, ıslak hacim ve servis alanları olarak mutfak, hamam, kiler ve ahır planlanmıştır. Dünyada değişen günlük hayat şartlarına bağlı olarak sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik yönden değişimler meydana gelmiştir. Diyarbakır Suriçi bölgesinde yoğun nüfus artışı ve bilinçsiz kullanıcı müdahalesiyle Geleneksel evler ve sokak dokusu özgün halini kaybetmeye başlamıştır. 2004 yılında başlatılan ve 2006 yılında tamamlanan yeni Nazım İmar planı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Suriçi Belediyesi tarafından kentsel dönüşüm hareketi başlatılmıştır.2016 yılında Diyarbakır Suriçi Bölgesinde yaşanan terör saldırısı sonucunda bölgedeki Geleneksel Evler ve tarihi doku zarar görmüştür. Bu çalışma kapsamında zarar gören Geleneksel Evlerin dünyada ve Türkiye'deki kentsel dönüşüm projeleri makaleler, kitaplar, tezlerden, araştırmalardan ve üniversite kütüphanelerinden konuyla ilgili çalışmalar incelenerek kültürel ve tarihsel doku koruyarak aktarılması için öneri getirilmiştir.

Diyarbakır is the oldest settlement in Anatolia, where many civilizations and cultures coexist. The city was named after the Diyarbakır city walls, surrounded by the city center. The Turks created the traditional Turkish house according to the climate and geographical location of the region, the material, social life traditions and economic conditions in the region. The plan types of traditional houses in the Diyarbakır Suriçi city area were formed by placing the rooms around the courtyard, which is the center of the house. In the traditional houses with a sense of Privacy, the street fronts are high-walled and unflattering, while the courtyard fronts are quite ostentatious. Traditional houses in the Diyarbakır Suriçi City area are open-space courtyards and dams, semi-open spaces, eyvans, balconies and roaming, summer, winter and spring rooms and serdap rooms, wet volumes and service areas as Kitchen, Bath, cellar and barn are planned. Depending on the changing daily life conditions in the world, social, cultural, economic and technological changes have occurred. Traditional houses and street textures have started to lose their original form due to intensive population growth and unconscious user intervention in the Diyarbakır Suriçi. Urban transformation movement has been initiated by the Ministry of Environment and Urbanism, Diyarbakır Metropolitan Municipality and Suriçi municipality with the new Nazim zoning Plan which was launched in 2004 and completed in 2006.As a result of the terror attack in the Diyarbakır Suriçi area in 2016, traditional houses and historical texture were damaged in the region. Within the scope of this study, a proposal was made for the transfer of traditional houses damaged in Turkey and in the world of urban transformation projects from articles, books, theses, researches and University libraries to the preservation of cultural and historical textures.