Osmanlı dönemi medrese yapılarının yeniden işlevlendirilmesi: Kepenekçi Sinan Medresesi örneği

Abstract

Tarihsel süreçte eğitim yapısı olarak kullanılan medreseler Osmanlı Devleti'nin eğitim birimleri olup, ülkenin idaresinde yer alacak bireylerin yetişmesini sağlamıştır. Osmanlı Dönemi kültür mirasının önemli örneklerini oluşturan ve özgün yapısal özellikleri ile korunması gereken medrese yapıları, günümüzde özgün işlevlerini yitirmiş olup yeniden kullanım amacıyla farklı işlevlere maruz kalarak tahrip olmakta ve mimari özgünlüklerini kaybetmektedir. Tez kapsamında günümüzde özgün işlevlerini yitiren kültür varlıkları medrese özelinde ele alınmıştır. Tarihsel gelişim süreci içinde medrese yapılarının gelişimi, işleyiş sistemi ve mimari özellikleri açıklanmıştır. Çalışmada İstanbul'da yer alan günümüze gelebilmiş Osmanlı Dönemine ait 72 adet medrese yapısı tespit edilmiştir. Tespit edilen yapıların güncel kullanımları, özgünlük durumları ve yakın çevresi ile olan ilişkileri değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre medrese yapılarına verilen yeni işlevlerin ve bu işlevlerin yakın çevresi ile olan ilişkilerinin yapıların özgün mimari karakteristiklerinin korunmasındaki önemi ortaya konmuştur. Bu doğrultuda, tez çalışması kapsamında değerlendirilen, harap durumdaki medrese yapılarından biri olan; İstanbul ili, Fatih ilçesinde yer alan `Kepenekçi Sinan Medresesi` ele alınarak tarihsel süreç içerisindeki değişimi ve güncel durumu rölöve ve fotoğraflarla belgelenmiştir. Medrese yapısının özgün mimari karakteristikleri ile korunarak yeniden işlevlendirilmesi için hazırlanan öneri restorasyon projesinde, verilecek yeni işlev doğrultusunda gerekli mekan kurgusu, işleyiş sistemi ve teknik gereksinimler açıklanmıştır.

The madrasas that are used as an educational structure in the historical process are the important educational units of the Ottoman Empire and they provided the education of individuals who will take part in the administration of the country. These educational buildings which composes significant examples of the cultural heritage have lost their original functions today and they have been destroying by being exposed to different using functions and losing their architectural originality. The cultural properties that have lost their functions at the present time are utilized specific to madrasa. Operating systems and architectural properties of madrasa strucures have been explained throughout the historical development process. In this study, seventy-two madrasas that are extant and located in Istanbul have been determined; afterall, their current situations and their usings have been evaluated. According to results of the evaluations, it is emphasised that the importance of refunctioning and the relations of those funtions with immediate surroundings of the madrasas on saving the characteristics. In this direction, Kepenekci Sinan Madrasa which is evaluated within scope of study located in Fatih, Istanbul have ben taken into consideration and its current situaiton is documented with building survey and photographs. In the offering restoration project that is prepared to provide refunctioning of madrasa structure by saving its and architectural characteristics; required place construct, operating system and technical needs are explained in accordance with the refunctioning.