Mimarlıkta imge ve anlam: İstanbul köprüleri üzerine bir inceleme

Abstract

Mimarlık ürünleri imge ve anlam yüklüdür. Kentsel mimarlık ürünlerinin üretiminde anlam ve imge; yalnızca mimar ve işverenin etkisi ile değil, tarihsel açıdan her toplumun kültürel, politik, ekonomik ve ideolojik yaklaşımlarını içinde barındıran göstergelerle dolmuş ve bu faktörlerin hepsinden etkilenmiştir. Bu bağlamda mimarlık ürünlerine ait anlam ve imgenin üretim sürecine ve bu ürünlerin kent mekânına yansımasına odaklanılmıştır. Çalışma, mimarlıkta imge ve anlamkonusuna odaklanarak, küresel ve yerel ölçekte yaşanan kentsel ve sosyo ekonomik dönüşümleri, İstanbul Boğazı üzerinde inşa edilen köprüler üzerinden incelemeyi hedeflemektedir.Mekânın göstergesi haline gelen imgelerin ve anlamların, nasıl meydana geldiği, kendisini hangi şekillerde sunduğu tezin problem alanını oluşturmaktadır. Bu tez altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde çalışmanın önemi, amacı ve kapsamı yer almaktadır. İkinci ve üçüncü bölümde tezin literatür kısmını oluşturan kavramlar ve yaklaşımlar yer almaktadır. Bu bağlamda, mimaride anlama dair önemli kavramlar olan, imge, simge ve ikonik yapı kavramları derinlikli olarak araştırılmıştır. Çalışmanın amaçlarından biri de mimarlık ürünlerine yönelik anlamlandırmanın tahlilinin, hangi yöntemlerle ele alındığı olmuştur. Bu anlamda karşımıza çıkan yapısalcılık, göstergebilim, postyapısalcılık, fenomenolojik ve hermeneutik yöntemlerinin de araştırılması ve literatüre katkı sunması çalışmanın hedefleri arasında yer almıştır. Dördüncü bölümde İstanbul'un tarihsel dönüşümü, beşinci bölümde ise inceleme alanı olan İstanbul Boğazı'nda inşa edilen köprülerin imgesel ve kentsel üretim süreci irdelenmiştir.Bu tez, bilgi nesnesi olarak ele alınan, İstanbul Boğazı üzerinde inşa edilen köprüleri, özellikle köprüyü inşa eden üretici güçlerin uygulamalarını, söylemlerini ve üretime olanak veren ilişkilerini araştırmıştır. Köprülerinimgelerinin, zaman içerisinde üretilen söylemlerden, uygulamalardan ve deneyimlenen mekân olarak yaşanan olaylardan nasıl etkilendiği ve değişime uğradığı ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu tez, köprülerin imgesel ve simgesel değerinin, kısaca anlamının zaman içerisinde nasıl değiştiğini ve hangi faktörlerden etkilendiğini ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu çalışma, İstanbul Boğazı'nda inşa edilen köprülerin imgesel ve anlamsal dönüşümünün yaşanan zamanın gerekliliğine göre şekillendiğini ortaya koymuştur. Aynı zamanda, inşa edilen köprülerin, kentin fiziksel mekânınıbüyük ölçüde etkilediğini gözler önüne sermiştir.

The products of architecture resonate with images and meanings. The image and meaning of urban architecture productions are not only influenced by the developer, but they are also formed by the cultural, political, economic and ideological features of a community. Thus, this study focuses on the production of image and meaning of architecture and its reflection on urban spaces. By focusing on the image and meaning of architecture, this study aims to investigate urban and socio-economic transformations from local and global perspectives and this aim will be pursued by investigating the bridges of Bosphorus.The problem of this thesis is about the construction of image and meaning, which are the indicators of the space, and the way they present themselves. This study consists of six chapters. In the first chapter the signifience, the objective and scope of the study are identified. Literature review, concepts and theories can be found in the second and the third chapters. The concepts of image, symbol and iconic building are widely discussed as they are important concepts in the context of meaning in architecture. One of the goals of the study is to understand which methods are used in the analysis of the meaning in architecture. For this purpose constructivism, semiotics, phenomenology and hermeneutic are also mentioned within the literature review. In the fourth chapter the historical transformation of Istanbul is given and in the fifth chapter the production of image and urban processes of Bosphorus bridges are discussed.This thesis focuses on the bridges built on Bosphorus, the practices of the power holders in the production process, their discourses and the relationships that allow the production. Considering the power holders of the production, this thesis aims to investigate the representations, meanings and the images which are left out on purpose by the power holders. This study tries to draw a picture of the changes in the images of bridges through the discourses, practices and as places that are experienced and lived in. This thesis aims to show the transformation of image and meaning of the Bosphorus bridges through the time and the factors that contributes to this transformation. In the end it is found that these transformations are shaped by the necessities of the time in which they live. Additionally, it is also shown that the bridges affect the physical space of the city at macro scale.