Abdulkâdir El-Hısnî ve Nazmu`l-Muğnî adlı eserinin tahkiki

Abstract

Bu çalışma; XIV. yy.'da kaleme alınan, Arapça'da cümle yapısını öğretmek için doğu medreselerinde Nahiv ilminde temel kitap kabul edilen ve halen şerhiyle birlikte okutulan el-Çarperdî'ye ait `el-Muğnî` adıyla meşhur olmuş muhtasar mensûr metnin nazım şekli olan Abdulkâdir el-Hısnî'nin `Nazmu'l-Muğnî` adlı eserinin edisyon-kritiğidir. Söz konusu çalışma, bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Arap dili ve Nahiv ilmi hakkında genel bilgiler verildikten sonra Nahiv ilminin tarihsel gelişimine değinilmiş olup önemli mensûr ve manzûm eserler zikredilmiş; üç ana başlıkla tezin araştırma konusu ve kapsamı, amacı ve önemi, yöntemi ve kaynaklarına yer verilmiştir. Tezin birinci bölümü iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda tahkik edilen eser müellifi Abdulkâdir el-Hısnî hakkında toplanılan kısıtlı bilgiler paylaşılmış, ikinci kısımda ise nazmedilen kaynak eser müellifi el-Çarperdî'nin hayatı, hocaları ve eserleri hakkında eldeki veriler nispetinde bilgilendirme yapılmıştır. İkinci bölüm de iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda manzûmeye kaynaklık eden `el-Muğnî fi'n-Nahvi` adlı eser kısaca tanıtılmış, ikinci kısımda ise tahkik edilen `Nazmu'l-Muğnî` adlı eserin yazma nüshası incelenmiş; aidiyeti, niteliği, grafisi, değeri ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca ekler kısmında müellifle ilgili bazı bilgilere kaynaklık eden fotoğrafların ve incelenen yazma eserin 18 varaklık nüshasının paylaşılması uygun görülmüştür.Üçüncü ve son bölümde araştırma konusu olan `Nazmu'l-Muğnî` adlı eserin tahkikli metni, gerekli görülen yerleri düzeltilip aslına benzetilerek ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler : Nahiv, Abdulkâdir el-Hısnî, Nazmu'l-Muğnî, el-Çarperdî, el-Muğnî fi'n-Nahvi.

This study is a critical edition of the prose poem that named `Nazmu'l Muğni` which was created by Abdulkadir el-Hısni formating brief prose text `el-Muğni`, which belonged to el-Çarperdi and was written by him at 14. Century and was a famous basic book in syntax discipline that studied in Eastern madrasahs. The study is consists of an introduction part and three main sections.In the introduction part, historical development of syntax discipline has been mentioned after giving general information about syntax discipline and Arabic language and some of the important prose and poetic works has been adressed. Research subject and scope, aim and importance, method and sources of the thesis has been presented with three main sections.First section of this study consists of two parts. In the first part limited information about the Abdulkadir el-Hısni,writer of verified work, has been shared and in the second part information about the source work's writer el-Çarperdi's life, his teacher and studies has been given at the rate of available data. The second section also consists of two parts. In the first part there is a brief explanation about work `el-Muğni fi'n-Nahvi` that sourcing the poetic text and in the second part consists of an examination about the manuscript of the work named `Nazmu'l-Muğni` and information about ownership, features, writing style, value and content of the work. Moreover, in the annex part some photos that sourcing information about writer and 18 sheet manuscript copy of the work has been shared.In the third and last section verified text of the work named `Nazmu'l-Muğni` which is the subject of the research has been presented by correcting needed parts of it and making it similar to the original work.Key Words:Syntax, Abdulkadir el-Hısni, Nazmu'l-Muğni, el-Çarperdi, el-Muğni fi'n-Nahvi.