`El-ihtiyâr` adlı kitaptaki akli deliller (İbâdât ve muâmelât örneği)

Abstract

Çalışmanın sınırları göz önünde bulundurulduğunda bu tezde çok fazla detaya girilmemekle birlikte `İhtiyar` adlı kitap özelinde İslâm hukukunun ibadat ve muamelat başlıkları altında mündemic bulunan aklî deliller mümkün mertebe ortaya konulmaya çalışılmıştır. Şer'i ilimleri tehsil ettiği halde bu ilimlere fazla vukufiyet sağlayamayanlar, nasları anlama hususunda oldukça kısır olup şeriatın `aklî muhakemeden` uzak olduğunu düşünürler. Bunun yanı sıra aklî delilleri, fakihlerin icma'ına, kıyasına ve şartlarına uygun olmaksızın kendi heva ve heveslerine göre oluşturduğunu düşünenler de vardır. Halbuki akıl, İslâm hukukunda hüküm çıkarma konusunda oldukça önemli bir konuma sahip olup gelişigüzel veya heva ve heveslere göre de kullanılmamıştır. Aklî delil, akıl sahiplerinin uğraştığı dakik mevzular ve ilimle uğraşanların vukufiyet kespettiği işlerdendir. Dolayısıyla bu tür konular alanda uzmanlaşmış ilim erbabı tarafından daha iyi anlaşılıp takdim edilebilir. `el-İhtiyâr` adlı eseri ile Mevsili bunun en güzel örneklerindendir. Zira kendisi ibadat ve muamelat konularında işaret ettiği akli delillerden hareketle aklın İslam hukuku açısından ne denli önemli olduğunu göstermektedir. Söz konusu eserinde Mevsili'nin birçok akli istidlal metodunu kullanması da bunu teyid etmektedir.Anahtar Kelimeler: Akli Delil, Mevsili, İhtiyar, İbadat, Muamelat.

The rational evidence is one of the accurate matters, and it is not affirmative or confirmative to the shar'i rulings. But its role is just to reveal what Allah wants, based on the original evidences, and conciliating between them, however the door is not open to every Individual according to what he craves and desires, but the matter is knotted and relevant to specialized scholars, those men of understanding - who graded in the seeking for knowledge according to its fundamentals and principles.However, the mind has a very important position in the provision of provisions in Islamic law and has not been used haphazardly or according to ambitions. Intellectual evidence is one of the punctual issues in which the intellectuals are engaged, and the works of which those who are engaged in science are determined. Therefore, such issues may be better understood and presented by those skilled in the art. Mevsili is one of the best examples of this with his work `El-İhtiyâr` . Because he shows how important the mind is in terms of Islamic law, based on the mental evidence he points out about worship and treatment. Mevsili's use of many mental istidlal methods in his work confirms this.Key Words: Mental Evidence, Season, Old Man, Worship, Treatment.