Semantik analiz yöntemi açısından kırâatlerde `sahih` kavramı

Abstract

İslam ilimleri içerisinde bir hayli kavram örgüsüne sahip olanUlûm'ül- Kur'an (Kur'an ilimleri) dir.Kur'an'î okuyuşlar yani kırâatler Kur'an'la ilgili olan ilimlerin en erkeni sayılmaktadır. Kur'an okuyuşu ilk inen ayete dayanmaktadır.` Yaratan Rabbinin adıyla oku.` Kur'an-ı Kerim'le ilişkisi olan Nahiv, Sarf, Tefsir, Hadis ve diğer ilimlerin kırâat ilmi ilede sıkı bir ilişkisi vardır. Kırâat ilmine önem Kur'an'a verilen önemden ötürüdür. Kur'an nassı ve kırâatinde asıl olan semai ve rivayettir; rey ve içtihada olanak yoktur. Bundan dolayıdır ki, Müslümanların mektep ve mezheplerinin çeşitlilik içerisinde olmasına rağmen kırâatin lahik'in sabikten aldığı metbu' bir Sünnet olduğunda ittifak etmişlerdir. Kırâat, rey, ictihat ve tefekkür ile alınmayacağında da ittifak etmişlerdir. Bu yöntem peygamber ve ashabının takip ettiği yoldur. Bu görüş kırâatlerin tevkifi olduğu ve peygamberden ictihat, kıyas ve rey ile gelmeyip tevâtür ile geldiğini söyleyenlerin görüşüdür. Bu bakış ve yöntem üzeri kırâatte Sünnete bağlılığın yanında kıble birliği gibi Müslümanların kitaplarına karşı birliktelikleri gerçekleşmiş olur. Kur'an ilimleri hernekadar bir ıstılahilmi olmasa da Kur'an'ın ve teferruatının anlaşılmasında kavramların önemli bir yeri vardır.Bu çalışmada, Kırâat ilminde `Sahih Kırâat`kavramı temel hedefimiz olmanın yanında, İslamiyet öncesi Arap şiirlerinde `Sahih` kavramının kullanımı,Kur'an nüzûlü sonrası İslami ilimlerde, her bir ilim dalının hangi anlamda kullandığı, Arap dili edebiyatının Sarf ve Nahivde kullanımı, tarihi süreçte ilimlerde kullanımında yaşanan anlamsal genişleme ve daralma, bu kavramın türevleri, yakın anlamlıları, zıt anlamlıları, Kur'an kırâatinde hukuki boyutu, kırâat ilmindeki kullanılışı ile diğer ilimlerdeki kullanılışı arasındaki farklılıklar mukayese edilerek semantik yöntemle analizi yapılmaya çalışılmıştır. Sahih kırâat iman esaslarından biri olan kitabımız Kur'an-ı Kerim'in kırâatinin kabul ve reddinde mütevâtir kadar önemli olup, yakın anlamları ile beraberkırâat ilminde ilk dönemden beri kullanılmıştır.Bir mushafın veya herhangi bir Kurrâ'nın okuyuşunun geçerliliği bu kavramın kapsamı içinde olması gerekliliğinden ötürü bu kavramın efradını câmi' ve ağyarını mâni' tanımının tam olarak bilinmesi ve ortaya konulması gerekmektedir. Bunun yapılabilmesi için bu kavramın semantik olarak tahlil edilmesi elzem görülmektedir. Tez araştırmamız, özet, önsöz, konunun önemi ve amacı, çalışmanın yöntemi, çalışmada istifade edilen kaynaklar ve giriş sonrası iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde `Sahih` kavramının kavramsal çerçevesi semantik açıdan çizilmiş ve yakın anlamlıları aktarılmıştır. Sahih kavramı kırâat ilmi ve diğer ilimlerde birçok kelimeyle anlam yakınlığına sahip olduğundan, birçok Kurrâ sahih yerine yakın anlamlılarını kullandığından yakın ve zıt anlamlılarıda tahlil edilmiştir. Tezimiz'in ikinci bölümünde ise, sahih kavramının diğer İslami ilimlerde kullanılma şekli ve kırâat ilmindeki kullanımıyla bağlantısı ortaya konulmuştur. Bilindiği gibi ilk dönem kırâatlerde sahih olan ve sahih olmayan anlamında makbûlvemerdud terimleri mevcuttur. Hz. Peygamber'den sağlam ve muttasıl bir isnat ile aktarılması,bir yönüyle (vecihle) de olsa Arap dili ve edebiyatı ile uyuşması,varsayımdahi olsa İmam mushafı denilen Hz.Osman'ın tensih/istinsah ettirdiği (çoğalttığı) ve şehirlere gönderdiği resmiyazım hattına uyumlu olmasıhalinde makbûl (sahih) kabûl görmektedir. Bu üç kriterlerden birine veya tümüne uygunluk sağlamayan okuyuşlar yerine göre farklı isimler almıştır. Kur'an olarak kabul edilen sahih kırâat, kırâatin bütün alanlarını yöneten bir merkez konumundadır. Tüm bunların yanında bu çalışma, Kur'an'ın özünü koruduğu ve ilk nüzûl edildiği gibi önümüzde olduğunu savunma amacı taşımaktadır. Anahtar kavramlar: Kur'an, Nüzûl, Kırâat, Mütevâtir, Sahih, Şâz.

Among the Islamic sciences, the Qur'anic sciences have a very common concept.Although the Qur'an is not a science of term, the concepts have an important role in understanding the Qur'an and its details.In this study, the use of the word Sahih in classical dictionaries of the Arabic language and other sciences, especially in the science of Kırâat, has been examined with all its derivatives and the semantic method has been tried to be analyzed by considering the new meanings gained by the concept in history. The concept of Sahih is one of the important terms in the acceptance / rejection of the Quran and is used in the science of Qur'an with different derivatives. In order for the messages presented by this concept to be fully revealed, it must be examined independently.Our research consists of introduction, two chapters and conclusions.In the first chapter, the concept of Sahih is analyzed in terms of semantics. Since this concept has similarity in meaning with many words in the Qur'an and other sciences,its close and opposite meanings have been analyzed.In the second part of our thesis, the use of the concept of sahih in other Islamic sciences and its connection with the use of Qur'an has been revealed. As it is known, the criterion of being a Makbûl / merdud depends on the following.if The readings were transferred byProphet by a strong deed, overlap with the Arabic language in one aspect, match with the official line of the Mushafs replicated by Osman took the name of makbul (sahih).Readings that do not meet one or all of these three criteria received different names accordingly.As a result, the Sahih Qur'an, which is accepted as the Qur'an, is a center that manages all areas. In addition to all these, our thesis carries the defense work that the essence of the Qur'an is preserved and that it is among us and in front of us like the first day of the coming.Key Words: Qur'an, Nüzûl, Kırâat, Mutevâtir, Sahih, Şâz.