Sözlü Türk müziğinde prozodi

Abstract

Türk Müziği'nde prozodiden, ilk olarak, 1927 yılında Mahmut Ragıp Gazimihal'in,?Anadolu Türküleri ve Musiki stikbalimiz? kitabında bahsettiği bilinmektedir. Daha sonraHüseyin Saadettin Arel'in prozodi ile ilgili bir risale yazdığı, bunun da Murat Bardakçıtarafından 1997 yılında, ?Prozodi Dersleri? adıyla kitaplaştırıldığı biliniyor. Ayrıca, 1983yılında Ahmet Hatipoğlu'nun, ?Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Türk Musikisinde Prozodi?kitabını, 2003 yılında da Dr. Saadet Güldaş'ın ?Vurgu ve Vurgulamaları ile Türk MusikisindeProzodi? adlı kitabını yayınladığı biliniyor. Batı Müziğinde yirminci yüzyılın başındakonuşulmaya başlanan prozodinin, Türk Müziği çevrelerinde de, yaklaşık otuz yıl sonra ifadebulduğu, bunun yanında, kimi bestekârların prozodiden faydalandığı, kimininse pekfaydalanamadığı incelenen eserler dolayısı ile görülmektedir.Yapılan çalışmanın birinci bölümünde, gerek batıda, gerekse ülkemiz musikişinas veedebiyatçıların prozodi tanımlarına yer verilmiştir. Genel olarak, tanımlamaların teknikmanada birbirine ters ve uyumsuz olmadığı, birbirlerini tamamladıkları görülmektedir. Ancak,prozodi ile ilgili daha farklı tanımların da zaman içerisinde oluşup gelişebileceği dedüşünülmektedir. kinci bölümde ise, prozodinin tarihine değinilmiş, önce batıda, daha sonrada ülkemizde prozodinin tarihi seyri araştırılmıştır. Bu araştırma ışığında, prozodinin ilkolarak milattan önce üçüncü yüzyılda ifade edildiği görülse de, daha sonra yüzyıllarca istifadeedilmeyen bir ilim olduğu görülmüştür.Üçüncü bölümde, prozodinin unsurlarına yer verilmiştir. Prozodinin unsurlarıiçerisinde yer alan ?Hecelerde Uzunluk-Kısalık?, ?Vurgu?, ?Usul? incelenmiş, ayrıca buunsurların birbirleri ile alakalı olan durumları ortaya konmuştur. Bunun yanında, prozodininbir diğer unsuru olan ?Durgu ve Durak Yerleri? incelenmiştir. Bu bölümde, prozodiyimeydana getiren unsurların neler olduğu, tanımlanarak ifade edilmiş, birbirleri ile olanilişkileri açıklanmıştır.Dördüncü bölümde, prozodinin Türk Müziğine uygulanış biçimi araştırılmıştır. Buaraştırmada, prozodinin ortaya çıkmasından sonra yapılan eserler, vezinlerine göre ayrılarakincelenmiştir. Öncelikle ?Aruz?, daha sonra ?Hece Vezni?, son olarak da ?Serbest Vezin? ilebestelenmiş eserler, hece uzunluk-kısalıkları, vurguları ve durgu, durak yerleri açısındanprozodik manada incelenmiştir. Bu çalışmadan edinilen bulgular ışığında, prozodinin bazıbestekârlar tarafından yeterince anlaşılamadığını ortaya koymaktadır.Anahtar kelimeler: Vurgu, usul, hece, durgu.

It was Mahmut Ragıp Gazmihal who mentioned prosodie in his book ?AnadaloTurkuleri ve Musiki Istikbalimiz? published in 1927 for the first time in Turkish Musichistory. Following him it is known that Huseyin Saadettin Arel has authored a bulletin aboutprosodie, which was published in book format by Murat Bardakci in 1997 with the title?Lectures on Prosodie?. Additionally, the books ?Prosodie in Comparative and AppliedTurkish Music? published by Ahmet Hatipoglu in 1983 and ?Prosodie in Turkish Music withits rythm and accents? written by Dr. Saadet Guldas in 2003 are other publications thatdiscuss prosodie in conjunction with Turkish Music. While the western music has beeninvolved with prosodie since the beginning of the 20th century, it has become an issue ofdiscussion among Turkish musicians with 30 years of delay. However, mentionedpublications show that there were composers who made use of the phenomenon as well aswho did not at all.In the first part of this were given, the descriptions of prosodie according to westernand Turkish musicians and writers. It has been seen that the technical descriptions belongingto different sources do not, in general, conflict with each other; on the contrary they can beseen as complementary to each other. However, it has also been thought that there have beeninterpretations of the term which evolved into quite diverse meanings. In the second part thehistory of prosodie has been reviewed, starting from its western origins and extending towardsits historical development within Turskish music. It has been seen that although prosodie wasfirst mentioned B.C; it was not used during the following centuries.In the third section, elements of prosodie, the length of syllables, pauses, accents andrythm, and their relationships with each other have been discussed. In the fourth section thevarious applications of prosodie in Turkish Music has been studied. The compositionsproduced after the introduction of prosodie has been classified by their measures. Amongthem, the Aruz measures was the first to be discussed, followed by the Hece measures and theFree style.As this study shows, it can be concluded that prosodie has not been understood well byseveral composers.Keywords : Accent, rythm, syllables, pause.