Neo-Roma dönemi`ne kadar Anadolu`da yaşamış medeniyetlerde müzik aletleri

Abstract

xT.C.HALİÇ ÜNİVERSİTESİSOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜTÜRK MUSİKİSİ ANASANAT DALINEO-ROMA DÖNEMİ'NE KADAR ANADOLU'DA YAŞAMIŞ MEDENİYETLERDEMÜZİK ALETLERİHazırlayanMustafa ÖzerTez DanışmanıYrd. Doç. Dr. Pınar SomakçıOCAK 2007İSTANBULÖZETBu tez çalısında Neo-Roma Dönemine kadar Anadolu'da yaşamış medeniyetlerdekullanılmış çalgılar ve çevre kültürlerde kullanılmış olan çalgılarla aralarındaki benzerlik vefarklılıklar, Anadolu Medeniyetleri'nde dönemler arası benzerlik ve farklılıklar, dünyamüzikal kültürünün oluşumuna etkileri ve Anadolu Medeniyetleri'nin çevre kültürlerleetkileşimler sonucu edindiği ve/ve ya yeniden şekillendirdiği çalgılar hakkında detaylıaraştırmalar yapılmıştır.Çalışmamızın ilk aşamasında çeşitli kütüphane ve müzelerden arkeolojik verilertoplanmış ve ilgili medeniyetlere göre sınıflandırılmıştır. Arkeolojik buluntular üzerindenalınan çalgı betimlemeleri ve vazo resimleri, çalışmamızın temelini oluşturmaktadır.Arkeolojik buluntular Katalog adı altında toplanarak detaylı açıklamaları yapılmıştır. Eldeedilen verilere göre belirlenen çalgılar, kullanım alanları, benzerlikleri ve farklılıklarıkarşılaştırmalı olarak irdelenmiştir.Bu Tez çalışmasında amacımız günümüzde kullanılan çalgı türlerinin oluşmasındaAnadolu Medeniyetleri'nin payını, o dönemlerde müziğe verilen önemi ve konumunu,Türkiye'deki müzelerde bulunan çalgıların ve üzerinde çalgı betimlemeleri bulunan çeşitliheykeller, mezar stelleri ve vazo kabartmaları gibi eserlerden oluşan katalog bölümü iledestekleyerek ortaya koymaktır. Kaynak olarak başvurduğumuz bir çok ilgili kitaplardaxiAnadolu kökenli malzemeye yeteri kadar yer verilmediği düşünülmektedir. Çalgılar,çoğunlukla vazo resimlerindeki betimlemelerden ve az sayıda alçak kabartmalardan yolaçıkılarak değerlendirilmiştir. Oysa iki boyutlu materyallerin yanında üç boyuta sahip olanheykeller, kabartmalar ve bir çok mezar stelleri üzerindeki çalgı tasvirlerinden bu çalışmadafaydalanılmıştır. Ancak bu üç boyutlu buluntular,zaman aşımı ve doğa şartlarından dolayıgünümüze gelene dek ciddi denecek boyutta tahribatlara maruz kalmıştır ve bir çok çalgıbetimlemesi kaybolmuş ve ya kaybolmaya yüz tutmuştur.Çalışmamızda alışıla gelen yöntemlerin haricinde 2 ve 3 boyutlu çalgı betimlemeleri,özel bilgisayar programları ile sanal ortamda, gerçek görünümleri simülize edilmiştir. AyrıcaBaşta İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Sadberk Hanım Müzesi olmak üzere Ankara AnadoluMedeniyetleri Müzesi, Efes Arkeoloji Müzesi, İzmir Arkeoloji Müzesi, Antalya ArkeolojiMüzesi, Bursa Arkeoloji Müzesi ve Çanakkale Arkeoloji Müzesi gibi müzelerde bulunaneserler üzerinde gözlemler ve tespitler yapılmıştır. İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesive İstanbul Teknik Üniversitesi Merkez Kütüphanesinde kaynak araştırması yapılmıştır.Ayrıca edinilen bir çok kitaplardan, Arkeoloji makalelerinden ve kazı raporlarındanfaydalanılmıştır. Müze gözlemleri sırasında yetkili arkeologların gözetiminden çıkılmamış,Arkeolojik açıdan yanlış bilgiler edinilmemesi hususunda hassasiyet gösterilmiştir. Çeşitliplatformlardan toplanan veriler danışman gözetiminde değerlendirilmiştir ve Organologlartarafından incelenmiştir.Toplanan tüm veriler bilgisayar ortamına aktarılıp Antik dönemlerdeki çalgıların 3boyutlu simülasyonları oluşturulmuştur. Dünyada bu ve buna benzer çalışmalar yapılmasınarağmen Neo-Roma Dönemi'nden önce Anadolu'da yaşamış medeniyetlerde kullanılançalgılarla ilgili bu tarz bir çalışmanın olmamasından dolayı bu tez çalışmasıgerçekleştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Anadolu, Anadolu Medeniyetleri, Neo-Roma Dönemi, Çalgılar, Çağlar.

xiiREPUBLIC OF TURKEYHALİÇ UNIVERSITYINSTITUTE OF SOCIAL SCIENCESTURKISH MUSIC MASTER BRANCHTHE INSTRUMENTS THAT WERE USED IN THE CIVILIZATIONS WHOLIVED IN ANATOLIA UNTIL THE NEO-ROME PERIODPrepared ByMustafa ÖzerAdviserAsistant Professor DoctorPınar SomakçıJANUARY 2007ISTANBULSUMMARYIn this thesis study, there has been made detailed research on the instruments thatwere used in the civilizations who lived in Anatolia until the Neo-Rome Period; thesimilarities and differences between them and the instruments that were used in theperipheral cultures; the similarities and differences between periods in the AnatolianCivilizations, their effect on the formation of the world musical culture; and theinstruments that the Anatolian Civilizations adopted and/or reshaped in result ofinteractions with the peripheral cultures.In the first stage of our work, archeological data has been collected from variouslibraries and museums, and has been classified according to related civilizations.Instrument descriptions and vase pictures that were taken out of archeological foundlingsxiiimake the basis of our work. Archeological foundlings have been gathered under the nameof Catalogue and their detailed explanations have been made. The instruments that weredetermined according to the obtained data, their areas of usage, their similarities anddifferences have been comparatively explicated.Our aim in this Thesis study, is to put forward the share of the AnatolianCivilizations in the formation of instrument types that are used today; the importance andposition of music in those periods; supporting with the catalogue section that is made ofinstruments and various sculptures, grave steles and vase relieves with instrumentdescriptions in the museums in Turkey. In many related books that we refer to as sources,it is thought that there is not much place given to the Anatolian origin supplies.Instruments have mostly been evaluated on the descriptions in the vase pictures and thefew low relieves. Whereas, this study has benefited, aside from the two-dimensionedsupplies, from the three-dimensioned sculptures, relieves and instrument descriptions onthe many grave steles. However, these three-dimensioned foundlings have been exposedto considerably serious damage until today, because of prescription and naturalconditions, and a lot of instrument descriptions have either been lost or show a tendencyto be lost.In our study, apart from the accustomed methods, 2 and 3 dimensioned instrumentdescriptions have been simulated in special computer programs in the virtualenvironment with their real appearances. Also, there has been made observations anddeterminations on works that are in museums such as the Istanbul Archeological Museumand Sadberk Hanim Museum, to begin with; Ankara Anatolian Civilizations Museum,Ephesus Archeological Museum, Izmir Archeological Museum, Antalya ArcheologicalMuseum, Bursa Archeological Museum, and Canakkale Archeological Museum. Therehas been made a resources research in the Istanbul University Central Library andIstanbul Technical University Central Library. Additionally, a lot of books,Archeological articles and excavation reports have been benefited from. During themuseum observations, the monitoring of authorized archeologists have been takenseriously and sensitivity was shown in not obtaining archeologically wrong information.Data collected from several platforms have been evaluated under monitoring of theadvisor and have been examined by Organologists.xivAll the information gathered was transferred to computer environment and 3-dimensioned simulations of instruments of the Ancient period were made. Althoughsimilar studies are made in the world, because there was no study of this style about theinstruments used in the civilizations that lived in Anatolia before the Neo Rome Period,this thesis study has been realized.Key Words: Anadolu, Anadolu Medeniyetleri, Neo-Roma Dönemi, Çalgılar, Çağlar.