Şanlıurda`da halk müziği ve tasavvuf müziğinin etkileşimi

Abstract

??anlıurfa'da Halk Müziği ve Tasavvuf Müziğinin Etkile?imi? ba?lıklı çalı?ma, söz konusu müzik türleri arasındaki etkile?imi ortaya koymak, bunların hangi ortamlarda ve nasıl kullanıldıklarını tespit etmek, notaya alınmamı? olan eserleri notaya almak, eserleri usûl ve ezgi yönünden incelemek ve bazı örneklerle tasnif edip sunmak amacıyla gerçekle?tirilmi?tir.Çalı?mada, ?anlıurfa merkez ve yakın ilçelerdeki Halk Müziği ve Tasavvuf Müziği form yapıları incelenmi?tir. Ara?tırmanın ilk a?amasında ?anlıurfa bölgesiyle ilgili yazılan kitap, makale, tez ve tebliğ gibi kaynaklar taranmı?tır. Daha sonra alan ara?tırmasına geçilmi?tir. Alan ara?tırmasında video kamera, teyp ve fotoğraf makinesi gibi görsel-i?itsel araçlar kullanılmı?tır. Tasavvufî Halk Müziğinin bizzat ya?andığı mekânlarda mevlit, sıra gecesi, zikir ve âyin-i cem gibi tören ve uygulamalar, ses ve görüntü olarak kaydedilerek gözlem metodu kullanılmı?tır.Elde edilen belge ve bilgilerin değerlendirilmesi a?amasında; teyp ve videokasetlerindeki veriler, daha sonra dinlenerek ezgili olanlar notaya alınmı? ve güfteleri yazılmı?tır. Bu yöredeki türkü formuna benzeyen ilâhîlerin dizileri, usûl kalıpları, güfteleri ve türleri meydana çıkarılmı?tır. ?ncelenen eserlerin güftelerinde ârûz kalıbı ve hece ölçüsü kullanıldığı, dizilerin ise garip ve kerem ağırlıklı olduğu, çoğunlukla 4/4 ve 10/8'lik usûl kalıplarının kullanıldığı ve tür olarak da türkü formunda oldukları belirlenmi?tir.?anlıurfa kültüründe önemli bir yere sahip olan sıra gecesi ve dağ yatıları gibi toplantılara mûsikî?inas hâfızların da katılması nedeniyle Tasavvuf ve Halk Müziğinin birbirinden etkilendiği saptanmı?tır. Her iki tür müziğe kaynaklık eden ve onları günümüze ta?ıyan ki?iler arasında azımsanmayacak sayıda hafız ve mevlidhanın bulunması, bu etkile?imin önemli bir sebebi olarak görülmü?tür. Bu çalı?manın Türkiye'de tasavvufî Halk Müziği alanında çalı?acaklara bir kaynak te?kil edeceği dü?ünülmektedir.Anahtar Kelimeler: ?anlıurfa, Sıra gecesi, Türk Halk Müziği, Tasavvuf Müziği, etkile?im.

This thesis, entitled ?Interaction Between Folk Music and Sufi Music in Sanliurfa?, aims to demonstrate the interaction between the two musical types, folk and Sufi music, as well as the occasions in which such music types are performed. It also deals with writing the musical notes of songs which only exist in oral culture. The songs will be examined in terms of their forms and melodies and some exemplary songs will be presented.During the conduct of this research, the forms of folk and Sufi music in the city centre of Sanliurfa and in its vicinities have been examined. In the first stage, all works on the district of Sanliurfa including books, articles, theses and conference papers were surveyed. In the second stage, a field work has been done. In the field work, technological utilities such as camcorder, tape recorder and camera have been used. Some ritual ceremonies and local gatherings like mevlit, sıra gecesi, zikir and ayin-i cem were observed and the musical performances in these activities were recorded.After collecting the materials, the recorded songs were re-played and their notes and lyrics have been written. The local Sufi songs which are identical to folk songs have been explored and their harmonic steps, modalities, types and lyrics have been written. Their main features are as follows: The lyrics are composed in syllabic meter or aruz meter. The harmonic steps are usually in garib and kerem and in 4/4 and 10/8 patterns. Their types are usually folk.This thesis indicates that because musician hafızs (Kur?an reciters) usually joined the gatherings in Sanliurfa such as sıra gecesi and dağ yatıları, Sufi music and folk music have influenced each other. Another reason for this interrelation is that hafızs and mevlidhans (religious poem reciters) played an important role as composer and transmitter of both Sufi and folk music types. It is hoped that this research will make an exemplary contribution to the field of Sufi-folk music in Turkey.Key Words: Sanliurfa, Sıra gecesi, Turkish folk music, Sufi music, interrelation.