Necdet Varol`un tasvîrî eserlerinin müzikal analizi

Abstract

Türk Müziği'nin, yaklaşık bin yıllık geçmişine bakıldığında, ancak sonyüzyılda bestelenmesine ağırlık verilen tasvîrî eserlere dikkat çekmek, ayrıca budalda eser vermek isteyen yeni kuşak bestekârlarımıza, ışık tutmak amacı taşıyan butezde, bu alanda hem saz, hem de sözlü olarak pek çok eser vermiş, ? ReformistDönem ? bestekârlarından Necdet Varol'un üç saz ve iki sözlü eseri model olarak elealınmakta ve analizleri yapılmaktadır.Araştırma için öncelikle bestekârın kendi vermiş olduğu bilgilerdenyararlanıldığı gibi, bugüne kadar bu konuda araştırma ve incelemelerde bulunmuşProf. Mutlu Torun'un fikirlerinden de istifade edilerek, bu çalışmagerçekleştirilmiştir.Araştırmada, eserler üç ana başlık altında incelenmektedir: Öncelikle, ? İlkBilgiler ? başlığı altında ele alınmakta, ardından ikinci bölümde objektif yaklaşımlarşeklinde nitelendirilen ? Genele Bakış ? başlığı altında form, melodi, ritm olarakşayet eser sözlü ise ayrıca güfte bazında da genel bir bakış açısı iledeğerlendirilmektedir. Daha sonra sübjektif yaklaşımlar içeren, ? Yakından Bakış ?olarak adlandırılan üçüncü bölümde, eserin konusu, eserin konusu ile kullanılanmakamın bağlantısı, eserin konusu ile kullanılan usûlün bağlantısı, sözlü ise güftesive son olarak da eserin tasvîrî analizi başlıkları altında inceleme yapılmaktadır. Hereser sonunda varılan saptamalar, ? Sonuç ? başlığı altında değerlendirilmektedir. Bukriterler doğrultusunda yapılan analizler, son bölümde tüm eserleri içeren,karşılaştırma tablosunda gösterilmektedir. Ayrıca seçilen eserlerin icrâ edilmeleri ileanlatılması düşünülen duygu ve düşüncelerin ne ölçüde eserlere yansıdığıaraştırılmakta ve bu icrâlar tez sonunda ? EK ? olarak sunulmaktadır.Bu çalışmalar neticesinde, öncelikle hayatın herhangi bir kesitinin, herhangibir olayının, somut ya da soyut herhangi bir olgusunun, bestekâr tarafından eserlerekonu edildiği ve bunların içeriği ile bağdaşan basit ve / veya bileşik makamlar, ayrıcauygun usûller ile tasvir yoluna gidildiği görülmektedir. Kullanılan makamlarınyanında, başka makamlara yapılan geçkilerin ya da imâların, kullanılan usûllerde ve/ veya giderlerinde yapılan değişikliklerin, temaların içeriğindeki farklı olayları,yaklaşımları ifade etmekte kullanılan önemli unsurlar oldukları görülmektedir.Bunun yanında, eserlerde kullanılan melodi yürüyüşleri ve kırık çizgi hareketleri de,melodinin akışını değiştirmeleri ile temanın anlatımına katkıda bulunmaktadırlar.Eserlerde auftagtlara, senkoplara, triolelere yer verilmesi ile ilgili olarak ise küçüksoru cümlelerini, düşünceleri, ısrarları, verilen cevapları ifade ettikleri şeklinde biryaklaşımda bulunulabilir. Ayrıca, eserlerin tümünde enterpretasyon ( yorum )öğelerinin; forte, mezzoforte, piano gibi şiddet işaretlerinin ve crescendo vedecrescendo olmak üzere, hareketli ses şiddeti nüanslarının kullanılması, çarpma, tril,bağ gibi süsleme işaretlerinden faydalanılması, temanın anlatımına katkıda bulunandiğer unsurlar olarak yer almaktadır.Sözlü eserlerde besteleme amacına göre, yer yer notaların hecelere? syllabique ? dağılımı ( bir hecenin, uzun veya kısa bir nota ile anlatımı ) iledikkatin güfteye çekilmesinin sağlanması, yer yer ? mélismatique ? işleyiş ( birhecenin birden fazla farklı notaya dağılımı ) ile melodiye verilen ağırlık, konularıntasvirinde yine önemli rol alırken, yer yer serbest icrâ, yer yer koral icrâ, aktarılmakistenen duyguları, düşünceleri ön plana çıkartmaya yarayan uygulamalar olarak yeralmaktadırlar.Sözlü eserlerin, genel bazda incelendiklerinde prozodi unsurlarının gözönünde bulundurularak bestelenmiş olmaları ile güftenin anlaşılmasının,vurgulanmak istenen öğelerin ön plana çıkarılmasının, dolayısı ile tasvir edilmekistenen konunun doğru şekilde ifade edilmesinin sağlanıp sağlanmadığıaraştırılmaktadır.Yapılan incelemelerde, tasvîrî eser olma niteliği taşımalarına rağmen, formolarak bazı eserlerin klâsik şemalara bağlı kalınarak bestelendiği görülmektedir.Buna karşın eserlerde bitişik düzenli notaların yanında, klâsik müziğimizde pekgörülmeyen atlamalı seslere yer verilmesi, hatta bunların ? arpejler ? olarakşekillenmesi, eserlerde ? contrepoint ? ların, yer yer küçük ? canon ? ların yer alması,melodik açıdan modern, yenilikçi bir yaklaşım içinde olunduğunun göstergesi olarakdeğerlendirilebilir.Anahtar kelimeler: Necdet Varol, tasvîrî eser, analiz, Türk Mûsikîsi.

This thesis is aimed to point out the descriptive masterpieces that were mainlycomposed only in the last century, if you look at nearly one thousand years ofTurkish Musical history, and to shed light to the new generation young composerswho are willing to work on this field by analyzing, as a model, the three enstrumentaland two vocal works of Necdet Varol, one of the ?Reformist Age? composers.For this research the data is acquired primarily from the composer, himselfand also from Prof. Mutlu Torun, who made research and investigations in thissubject hitherto.In this study, the masterpieces are investigated under three main headings:The works are primarily studied under ? First Knowledges ? and in second part interms of objective modalities who are descriptived ? General View ? such as form,melody, rhythm, and if it is vocal as well as lyrics on a wide perspective. Then in thethird part who is named ? Near View? which comprises more subjective approaches,the investigations are made for the theme of the masterpiece, the relationshipbetween the makam prefered and theme, the rhytmic pattern prefered and theme, ifvocal the lyrics and at the end under the heading of ? the descriptive analysis of themasterpiece ?. All determinations about each work are finalized under the heading of? Conclusion ?. Analyses which have made through these criteriae, are shown incomparison table that contains whole findings on works in last episode. On top, it hasalso been studied to what extend the thoughts and feelings have been reflected uponthe masterpieces and records of related masterpieces have been presented as anANNEX.These studies showed how any crosssection, event either abstract or concretecase of the life is subjected to the masterpieces by the composer and its relationshipbetween contents of these with the simple and/or complex makams, and descriptionsby convenient rhythms. Along the makams used, jumps or implications betweenmakams, additionally modifications of the rhythm are noticed as most importantelements to express different events or approaches within the themes. In addition tothat, melody parts and broken line movements change melody lines and emphasisethe description of the theme. Auftagts, sencopes and trioles that have been mentionedin the songs maintains thoughts and responds. Additionally, in all masterpieces theinterpretation factors; using strength signs as forte, mezzoforte, piano and floatingvolume nuances such as crescendo and decrescendo, ornaments signs such as hit,trill, bonds are other factors defining the theme.In vocal masterpieces, attracting attention to lyrics by ? syllabic ? distributionof notes depending on the compositon?s aim ( expression of a syllable by a short orlong note ), emphasis on melody by ? mélismatique ? function while playingimportant role on description of the theme on the other hand, vocal works with eitherfree solist or choral performances are the techniques that featuring the transferredfeelings and ideas.Songs, especially vocal created ones, underlined on general basis,composition with prosody data, were investigated if they could describe the subjectcorrectly or not.In those investigations, although qualified as descriptive masterpiece, some ofthem are observed as composed in adherence to clasical schemes. In contrast, besidesadjoining notes, using jumping sounds which is not ferquently seen in our clasicalmusic, even shaping them as ? arpeges ?, having ? contrepoints ?, ? canons ? can beevaluated as a sign of modern and reformist approach of melody.Keywords: Necdet Varol, descriptive masterpiece, analysis, TurkishMusic.