Oyunculukta eleştirel bir yaklaşım ve bir model önerisi

Abstract

Bu çalışmada, gerçekçi oyunculuk ve sahnede gerçeklik izlenimi yaratmaya yönelik geliştirilen bazı tekniklerin eleştirel bir boyutta ele alınması amaçlanmıştır. Bu noktadan hareketle, Konstantin Stanislavski'nin, coşku belleği, ?sihirli eğer?, imgelem gibi, oyuncunun iç aksiyonunu harekete geçirerek, sahne üzerinde yaşayan oyuncular yaratmaya yönelik geliştirdiği yöntemler, günümüzden bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonunda, sahnede gerçekçi izlenim yaratma amacıyla oyuncunun kendi bilinçaltı coşkularını hedef alan bu tekniklerin, daha da derinlere, yani bilinçdışına yöneltilme olanakları sorgulanmıştır. Çünkü, söze dökülmemiş ve dökülemez olanı içeren bilinçdışı, insanın coşkularını, eylemlerini oluşturan ve tetikleyen bir boyuttur. Stanislavski'nin geliştirdiği tekniklerin ise, sadece bilinç ve bilinçaltı ile sınırlı tutulduğunda, toplumsal ideoloji tarafından tanımlanmış ve kalıplaşmış coşkuları yeniden üreterek, kısıtlı bir gerçeklik yaratabileceği düşünülmüştür. Bu nedenle söz konusu teknikleri oyuncunun bilinçdışına yönlendirmek amacıyla, Augusto Boal'in, insanın günlük hayattaki eylemlerini ve coşkuları tetikleyen, bilinçdışı düzeydeki baskı imgelerini açığa çıkarmak amacıyla geliştirdiği teatral terapi metotlarından da faydalanarak farklı bir model önerisi geliştirilmesi uygun görülmüştür. Modelin uygulanması için seçilen ?Nora: Bir Bebek Evi?, ?Ivanov? ve ?Arzu Tramvayı? oyunları, öncelikle farklı birer dramaturji okuması ile ele alınmıştır. Tercih olarak toplumsal cinsiyet ve erkeklik üzerinden yapılan okumalarda, oyunlardaki karakterlerin eylemlerinin altında yatan coşkuların da ötesinde, coşkuları tetikleyen bilinçdışına ait baskı imgeleri açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Edinimlerden yola çıkılarak, oyuncunun da bilinçdışındaki benzer baskı imgelerini harekete geçirmesi amacıyla, yönetmenin oyuncuya çeşitli sorular yönelteceği modelin uygulanması ve oyuncunun bu yolla keşfettiği imgeleri rol karakteri üzerinden eyleme dökmesi düşünülmüştür.Çalışmadan edinilen sonuç ise, oyuncunun bir coşkuyu sahnede daha derin bir gerçeklikle üretebilmesi için, öncelikle o coşkunun imgesini yaratması gerektiği ve Stanislavski'nin geliştirdiği tekniklerin bu potansiyele sahip olduklarıdır.

In this paper, realistic acting and taking some techniques into consideration, developed for creating impression of realism on stage, in a critical dimension is aimed. Based on this point, the techniques developed by Constantin Stanislavski to create actors living on stage by evoking actor?s inner action such as emotional memory, ?Magic If?, imagination is evaluated from a present-day perspective. At the end of the evaluation, the possibilities of these techniques targeting the actor?s own preconscious mind enthusiasms for creating realistic impression on stage, to be directed into more deeper that is to the unconscious mind are questioned. Because, the unconscious mind including not expressed and cannot be expressed, is a dimension forming and triggering the enthusiasms, actions of people. Yet the techniques developed by Stanislavski are thought as they may create a limited reality by reproducing enthusiasm defined and stereotyped by social ideology when they are limited just to the conscious and preconscious mind. For this reason, in order to direct the mentioned techniques to the actor's unconscious mind, a different model offer is chosen taking the advantage of the theatrical therapy methods that Augusto Boal developed to release pressure images at the unconscious level that triggers man's actions and behaviours in daily life. The plays ?Nora: A Doll?s House?, ?Ivanov? and ?A Street Car Named Desire? chosen for the model to be implemented, are first dealt with different dramaturgy readings. Preferentially, in the readings on gender and masculinity, even beyond the enthusiasm behind the characters' actions in the plays, the pressure images of the unconscious mind that triggers the enthusiasm are tried to be revealed. Based on the acquisitions, in order for the actor also to stimulate the similar pressure images of his unconscious mind, the implementation of the model in which the director asks the actor various questions and by this way over his role character the actor?s putting into action the images that he explored, is thought.The result acquired from this study is, in order for an actor to perform an enthusiasm with a deeper reality on stage, first he is to create the image of that enthusiasm and the techniques Stanislavski developed have that potential.