Hukuk-i Umûmiye Gazetesi`nin (1908- 1909) meşrutiyet ve monarşi rejimlerine bakışı

Abstract

Siyasi, toplumsal ve ekonomik açıdan çok önemli yere sahip olan basın-yayın, OsmanlıDevleti'ne 19. yüzyılın başlarında girmiştir. Osmanlı, Avrupa'ya nazaran daha geç basın hayatınabaşlamasınarağmenhızlıyolkat etmiştir.Yabancılar tarafından Osmanlı'da çıkarılan gazetelerin ardından ilk resmi gazete olanTakvim-i Vekayi, İstanbul'da devlet denetiminde yayın hayatına girmiştir. Daha sonra Ceride-iHavadis, Tercüman-ı Ahval ve Tasvir-i Efkâr gibi gazeteler yayınlanmıştır. Batılılaşma sürecinin kendini hissettirdiği 1866 yılından sonra gazete basımı artmayabaşlamış ve yavaş yavaş devlet tekelinden çıkmıştır. Gazetenin artması, bu gazetelerde dile getirilenilk Tanzimat Bürokrasi'nin yönetimine dair muhalif görüşler, ardından II. Abdülhamitdönemine ilişkin eleştirel düşünceler gibi nedenler yüzünden, sansür uygulaması getirilmiştir.Sansürün en şiddetli hissedilmesi Sultan II. Abdülhamid döneminde gerçekleşmiştir. Eleştirelyazılar yazanlar para cezası, gazetenin kapatılması hatta hapis cezasına kadar varmıştır. 1908'de ilan edilen II. Meşrutiyet dönemi ile gelen özgürlük ortamında, her türlü yayınve gazete sayısında büyük bir artış yaşanmıştır. Meşrutiyet ile gelen sınırsız özgürlük herkesinfikrini özgürce beyan etmesini sağlamıştır. Meşrutiyet ile gelen sınırsız özgürlük herkesin fikriniözgürcebeyanetmesinisağlamıştır.Budönemde,II.Abdülhamit'emuhalefetedenlersürgündendönmüştür.Bugelişmedegazetelerinartmasındaetkilidir.İttihatçıyönetimi,sürgünvefirarilerineski haklarını geri vermemiştir. İşsiz kalan sürgün ve firariler, seslerini duyurmakiçin Fedakâran-ı Millet Cemiyeti'ni kurmuştur. Cemiyet üyesi Avnullah Kazimi Bey, cemiyetinkuruluşunun hemen ardından Hukuk-i Umûmiye gazetesini çıkarmıştır. Hukuk-i Umûmiye Gazetesi, toplamda beş mesul müdür değiştirmiş ve toplamda yüzyetmiş üç sayı yayınlamıştır. İlk sayılarda Meşrutiyetin coşkusu, şiddetli şekilde hissedilmiştir.Aynı zamanda sürgün ve firarilerin haklarının verilmemesinden dolayı Kamil Paşa sürekli eleştiriyemaruzkalmıştır.Genelitibariilehürriyetilebirlikteülkeninçalışarakihyaedilmesigerektiğiifadeedilmiştir.Abdülhamid Dönemi yöneticileri çok şiddetli şekilde eleştirilmiştir. Gazete hakkındasık sık davalar açılmıştır. Açılan davalardan dolayı birkaç defa yayınına ara vermiştir. Döneminhükümetleri tarafından yapılan baskılara dayanamayan gazete 1909 yılında kapanmak zorundakalmıştır. Anahtar Sözcükler Meşrutiyet, Monarşi, Hukuk-i Umûmiye Gazetesi, Fedakâran-ı Millet Cemiyeti,OsmanlıBasını.

Press media having a vital role in terms of political, social and economic aspects takenits place in Ottoman Empire in the beginning of 19th Century. The Ottomans, despite the factthat they became acquainted with press the media later than Europe gained grounds in a fasterfashion. Following the Journals issued in Ottoman Empire by foreigners, Takvim-i Vekayi beingthe first Official Gazette began its broadcasting life in İstanbul under the superintendence ofthe State. Later, Journals like Ceride-i Havadis, Tercuman-ı Ahval and Tasvir-i Efkâr werepublished. After 1866 when the westernization period began to reassert itself Journal printingbegan to increase and gradually began to launch out from the State monopoly. Censorapplications began to take place by the increasing circulation, opposing ideas against TanzimatBureaucracy management uttered in these Journals and subsequently critical thinking againstAbdülhamid II period. Fiercest censor was realized in Abdülhamid II period. It even reached toworst conditions such as imposing criminal fines those engrossing critical articles, liquidatingJournals and even imprisonment. In the atmosphere of freedom brought by second constitutional period declared in 1908,a great increase with every kind of publication and number of Journals were experienced.Unlimited freedom brought with Constitutional Period has allowed everyone to express hisopinion freely. Unlimited freedom brought with Constitutional Period has enabled all to expresstheir opinions freely. In this period those opposing Abdulhamit II returned from exile. Thisdevelopment also led the way to increase Journals' circulation. Committee of Union andProgres (İttihat ve Terakki Party) did not reinstated former rights of the exiled and fugitives.Exiles and fugitives becoming unemployed have established Fedakâran-ı Millet Cemiyeti tomake themselves heard. Avnullah Kazimi, member of the association, right after association'sestablishment published Hukuk-i Umûmiye Journal. Hukuk-i Umûmiye Journal has worked with five manager and published one hundredseventy two issues in total. In the initial issues constitutional period's enthusiasm intensely felt. In the meanwhile Kamil Paşa continuously exposed to criticism for the fact that rights of exiledand fugitives defrauded. Generally, it was expressed that the country should be rejuvenatedwith collaboration by freedom. Competent authorities in Abdülhamid Period slammed. Journal was frequently sued.Journal has ceased its publications for a few times due to the cases filed. Journal failing to resistpressure by period's governments forced to be liquidated in 1909. Keywords: Constitutional, Monarchy, Hukuk-I Umûmiye Journal, Comitte ofFedakâran-ı Millet, Ottoman Press.