İstanbul Gazi Osmanpaşa ağaçlandırma alanında, kabuk böceklerine karşı ortero ve ipsex feromonlarının kullanılması üzerine araştırmalar

Abstract

ÖZET İstanbul Gazi Osman Paşa Ağaçlandırma Alanında, Kabuk Böceklerine Karşı ORTERO ve IPSSEX Feromonların Kullanılması Üzerine Araştırmalar Aydın SEVER Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi / Tez Danışmanı : Yrd. Doç. Sakin Vural VARLI) Balıkesir, 2001 Günümüzde böceklerle yapılan savaşta çevre kirliliğine ve ekolojik dengenin bozulmasına neden olmayacak mücadele yöntemlerinin geliştirilip kullanılmasına önem verilmektedir. Bu amacı gerçekleştirecek biyoteknik savaş yöntemlerinde de genellikle feromonlar kullanılmaktadır. Bu çalışmada araştırma alanını oluşturan İstanbul Orman Bölge Müdürlüğüne bağlı Gazi Osman Paşa İşletme Şefliğinde kabuk böceklerine karşı feromon tuzakları geliştirilmeye çalışılmıştır. Başta Orthotomicus erosus (Woll.)'a karşı savaşmada kullanılan bu yöntem, Ips sexdentatus (Boern.)'a karşı yoğunluk tespiti için uygulanmıştır. Biyoteknik çalışmaları 1999 yılı şubat ayı sonu ile ekim ayı içerisinde gerçekleştirilmiştir. Tuzak çeşidi olarak `Yassı huni tuzağı` (RÖHLİNG) olarak kullanılmaktadır. Tuzakların asılma yeri seçimi: orman içi yolların kenarları, bizzat ormanın içinde, piknik alanları ve odun deposu olarak tercih edilmiştir. Araştırmaalanında 1999 yılında toplam 2163600 adet, tuzak başına da 113874 adet Orthotomicus erosus yakalanmıştır. Tuzaklara gelen O. Erosus 'ların 3/5 'i dişilerden oluşmaktadır. Yabancı böcek olarak tuzaklara en fazla teke böcekleri (Cerambycidae) girmiştir, bunun da sebebi anlaşılamamıştır. Ips sexdentatus'a. karşı kullanılan `ipssex` feromonu çok düşük oranda böcek yakaladığı için kullanılmasından vazgeçilmiştir. Buna karşılık Ortero feromonu asılı tuzaklara Orthotomicus erosus'un yanı sıra Ips sexdentatus ve Hylastes ater gibi diğer kabuk zararlısı böcekler de girmişlerdir. Bu çalışmada dolayısıyla Ortero feromonun kullanılması ormancılık açısından zararlı kabuk böceklerine karşı mücadelede çok yerinde ve faydalı görülmüştür. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Feromon / Feromon tuzakları / Çam / Kabuk böcekleri / Mücadele/ Ortero/ Ipssex/ Orthotomicus/ Ips/ Hylastes M

ABSTRACT Investigations on the use of ORTERO and IPSSEX pheromones against bark insects distributed in the planting area of Istanbul Gaziosmanpaşa Aydın SEVER Balıkesir University, Institut of Science, Department of Biology Education (Master of Science Thesis / Supervisor: Assis. Prof. Dr. Sakin Vural VARLI) Balıkesir - Turkey, 2001 The development of the defence systems against insects, which does not spoil the environment and ecological balance, has recently become an important issue. In order to achieve this goal, feromons is generally used as a biological defence system. In this study, Gaziosmanpaşa forest in the responsibility of regional forestry office, Istanbul was chosen as an investigation area, and the use of different foromon traps against bark insects was tried to be improved. The use of feromons was carried out for not only Orthotomicus erosus but also Ips sexdentatus, to determine the density of this species. The investigation was carried out between the end of February and October in 1999. Rohling trap was used for the study. Traps were spatially placed on the edge of the inner footpaths of the forest, inside the forest, picnic areas and wood storage areas in the forest. In 1999, total 2163600 Orthotomicus erosus were trapped in the investigation area with 113874 insects for each trap. 3/5 of trapped insects were female. The majority of unintentionally trapped insects were Cerambycidae. What was the reason for it was not understood. IVInsects feromon used for trapping Ips sexdentatus was not suitable due to the trapped fewer insects. However, ortero feromon is also suitable for Ips sexdentatus and Hylaster ater insects in addition to Orthotomicus erosits. In this study, in another words, the Ortero feromon was founded to be the most proper and useful system in the war against bark insects in terms of forestry. Key words: Feromon / Feromon traps / Pine / Bark beetles / War / Ortero / Ipssex / Orthotomicus / Ips / Hylastes.