Türkiye`de mesleki ve teknik eğitim ile istihdam ilişkisi

Abstract

Küreselleşme sürecinde artan rekabet koşulları ve teknolojik gelişmeler, özellikle sanayi sektöründe işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu vasıfları çeşitlendirmiş ve vasıflı ara elemanı ihtiyacını arttırmıştır. Bu da mesleki ve teknik eğitimin önemini arttırmış ve sistemin bu ihtiyaçlar doğrultusunda yeniden yapılandırılması gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu tezin amacı, mesleki ve teknik eğitim sistemini Türkiye ve seçilmiş bazı ülke örnekleri için değerlendirmek ve Türkiye'de lise düzeyinde mesleki ve teknik eğitimin istihdama etkisini incelemektir. Çalışmanın ilk bölümünde, mesleki ve teknik eğitimin genel tanımı ve yapısının yanı sıra mesleki ve teknik eğitime katılımda etkili olan sosyoekonomik faktörler ele alınmaktadır. İkinci bölümde, mesleki ve teknik eğitimin istihdam edilebilirlik üzerine etkisi, reel sektörde yaratması beklenen işgücü verimlilik artışı, ve teknolojik gelişmenin işgücü talebi üzerinde yaptığı etki incelenmektedir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, Türkiye'de, seçilmiş Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde, Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) ve bazı gelişmekte olan ülkelerde örgün ve yaygın mesleki eğitim kurumlarının yapısı ve fonksiyonları hakkında genel değerlendirmeler yapılmaktadır. Ülkemizdeki mesleki ve teknik eğitim sisteminin sorunları, AB örnekleri ile karşılaştırmalı olarak incelenmekte ve bazı çözüm önerileri ortaya konmaktadır. Son bölümde ise, Türkiye'de meslek teknik liselerinin istihdam edilebilirliğe etkisi incelenmektedir. Bu amaçla, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından sağlanan 1988-2012 yıllarına ait Hane halkı İşgücü Anketi verileri kullanılarak betimleyici ve istatistiki analiz yöntemleri kullanılmıştır. Beklentimiz, meslek teknik lisesi eğitiminin, kişinin işgücü piyasasında ihtiyaç duyacağı vasıfları kazandırarak istihdam edilebilirliğini arttırması, dolayısıyla meslek lisesi mezunlarının işsizlik oranlarının genel lise mezunlarına göre daha düşük olmasıdır. Analiz sonuçlarına göre, ülkemizde meslek teknik lisesi mezunlarının işsizlik oranları genel lise mezunlarına göre daha düşük olmakla birlikte, istatistiki olarak aralarında anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Bu da, Türkiye'de mesleki eğitim programları ve işgücü piyasası arasındaki ilişkinin zayıf olması nedeniyle, meslek teknik liseleri düzeyindeki mesleki ve teknik eğitimin beklenen düzeyde istihdam artışı sağlayamadığına işaret etmektedir.

Increased competitive conditions and technological change during globalization have increased the diversity of skills and intermediate-level workers demanded by the labour market, especially in the industrial sector. This, in turn, increased the importance of vocational and technical education, and made it necessary to restructrure the system according to those needs. The objective of this thesis is to assess the vocational and technical education system for Turkey and selected country cases, and to investigate the effect of vocational and technical education at the high school level on employment in Turkey.The first section of this study introduces the definition and structure of vocational and technical education as well as evaluates the socio-economic factors that affect participation in vocational and technical education. The second section discusses the effect of vocational and technical education on employability, the expected labour productivity increase in the real sector due to vocational and technical education, and the impact of technological change on labour demand. In the third section of the study, general evaluations are made on the formal and non-formal vocational and technical education institutions and their functions in Turkey, selected European Union (EU) countries, United States of America and some developing countries. The problems in the vocational and technical education system in Turkey are discussed in comparison to EU countries, and some solution suggestions are made. The last section of the thesis investigates the effect of vocational and technical education on employability in Turkey. To this end, descriptive and statistical analysis methods are employed using Household Labour Force Survey data for the period of 1988-2012 provided by Turkish Statistical Institute. Our expectation is that vocational and technical high school education would provide with skills needed in the labour market, and therefore lead to lower unemployment rates for vocational and technical high school graduates in comparison to general high school graduates. According to the results of the analysis, although unemployment rate for vocational and technical high school graduates is lower than the one for general high school graduates, the two rates are not statistically different from each other. This points at the fact that vocational and technical education at the high school level is not successful at generating employment growth due to the weak connection between vocational education programs and labour market in Turkey.