Maden işletmelerinde rehabilitasyon giderlerinin muhasebeleştirilmesi Türkiye Muhasebe Standartları açısından uygulama örneği

Abstract

İşletmeler faaliyetlerinin doğal bir sonucu olarak çevre ile etkileşim içindedir. Bu etkileşim her zaman karşılıklı fayda ile sonuçlanmamaktadır. Bazen işletme için yararlı bir sonuç, çevre için zararlı bir sonucu barındırıyor olabilir. Şirketlerden bu aşamada beklenen, sorumluluk ilkesi ışığında, faaliyetleri sonucu oluşan çevre kirliliğini ve çevre tahribatını en aza indirgeyecek yöntemleri bulması ve uygulamasıdır. Çevre kirliliğinin ve çevre tahribatının en aza indirimine yönelik düzenlemeler, son yıllarda dünyada olduğu gibi ülkemizde de oldukça hızlanmıştır, kanunlar ve yönetmeliklerle yeni uygulamalar gündeme gelmiştir. Bu yönetmeliklerden biri de 2007 yılında yürürlüğe giren 2872 sayılı Çevre Kanununa bağlı hazırlanmış `Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği` dir. Bu yönetmelik çerçevesinde hazırlanan `Doğaya Yeniden Kazandırma Planı` ile kullanılan maden sahalarının mümkün olduğu kadar faaliyet öncesindeki ekolojik durumuna yükseltilmesi hedeflenmektedir.Hükümetler tarafından çevreyi koruma ve geliştirme amacıyla oluşturulan yönetmelik, tüzük ve kanunlar ile imzalanan uluslararası anlaşmalar, çoğunlukla çevresel maliyetlerin ölçülmesini ve raporlanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu tezin ilk amacı Doğaya Yeniden Kazandırma Planı'nın getirdiği çevresel yükümlülüklere ilişkin gider karşılığı ve bu konuda finansal tablo dipnotlarında açıklanan bilgilerin Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) uyumlu olup olmadığının analizidir. Bu analiz için Borsa İstanbul'un uyguladığı sektör kırılımı dikkate alınarak yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 2008 yılından başlanarak 2014 yılına kadar madencilik ile maden işletim hakkı olan tas ve toprağa dayalı sanayi sektörü şirketlerinin finansal tablo dipnotları taranmıştır. Bu çalışmada aynı zamanda bahsi geçen yönetmelik kapsamında finansal tablolara yansıtılması gereken çevresel borçlar, TMS/TFRS ışığında uygulama örneğiyle incelenmiştir. Bu çalışma, bahsi geçen çevresel maliyetleri, dipnot analiz çerçevesinde kayıt örnekleriyle inceleyerek literatüre katkıda bulunan ilk çalışma olma özelliğini de taşımaktadır.

Enterprises are interact with environment as a result of their operations. These operations do not always end up with mutual benefit. A beneficial result for enterprise may sometimes be harmful for the environment. In that stage, enterprises are supposed to find and practice the least harmful methods to minimize the environmental pollution and destruction, in light of principle of liability. Regulations to minimize environmental pollution and destruction have been fairly increased in Turkey as the whole world and new applications within law and regulations have become a current issue. One of these regulations is the `Regulations on the Rehabilitation of Degraded Land Due To Mining Activities` based on Environment Law No. 2872 which entered in force in 2007. By a `Nature Rehabilitation Plan` prepared based on these regulations, it is aimed to restore areas as close to its original condition as possible.International regulations and laws which are provided by governments oblige the measurement of environmental costs and its reporting. First aim of this thesis is to analyze whether provisions and disclosures related with these regulations are coherent to International Accounting Standards and International Reporting Standards or not. For this analysis the reflection of the obligations occurred because of these regulations on financial statements and disclosures of firms operating in mining and manufacture of non-metallic mineral products sectors with mining rights listed on the Turkish Stock Exchange are analyzed starting with the regulation effective year, 2008 until 2014. This study, by analyzing mentioned environmental costs in frame of disclosure analysis samples, can be thought as pioneer study for literature.