Çok kriterli karar analizindeAHP, TOPSIS, VIKOR çözümleri ve bir yazılım uygulaması

Abstract

Yüzyıllardan bu yana süregelen bir problem olan karar problemleri, günümüze kadar pek çok farklı yöntemle çözülmeye çalışılmıştır. Basit karar problemlerinde çözüm süresi oldukça kısa iken, seçenek ve kriter sayıları arttıkça bu problemler gittikçe daha karmaşık hale gelmiş ve bu karmaşıklığın içerisinde adil bir karar vermek çok zor hale gelmiştir. Bu problemlerin çözümü konusunda bilim insanları da ciddi uğraşlar vermiş ve sonuç olarak pek çok yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden bazıları AHP (Analytic Hierarchy Process), TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), VIKOR (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje) olup, tez çalışmamızda kullanılmıştır.Bu çalışmanın amacı, yukarıda belirtilen üç yönteme göre, geliştirilmiş olan bilgisayar uygulaması yardımıyla belirlenen seçeneklerin belli kriterler bazında sıralamasını sağlamak ve yöntemleri karşılaştırmaktır. Bu çalışma kapsamında yükseklisans başvurusu yapan üç öğrencinin, ales, yds, not ortalaması, kararlılık ve sorumluluk kriterlerine göre puanlandırılması yapılmış ve bu puanlar bilgisayar uygulamasına girilerek karar problemi uygulama tarafından çözülmüş ve bir sıralama çıktısı verilmiştir. Ayrıca Avrupa, Asya, Afrika ve Amerika kıtalarının her birinden üçer adet toplam oniki adet siyasi devletin karşılaştırılması için demokrasi indeksi, işsizlik oranı, gelen turist sayısı, okur-yazar oranı ve gayrisafi milli hasıla kriterlerine göre uygulama tarafından sıralama yapılmıştır.

The solution problems, which continious for centuries, have been tried solve by using various methods until present days. The solution process of basic desicion problems takes short time. However, the problems become more complicated when the number of choices and criteria increase. It becomes very difficult to make a fair desicion in such complication. The scientests are working on to solve this problems hard and as a result, they invented various solution for such problems. Some of these methods used in this thesis including de AHP (Analytic Hierarchy Process), TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), VIKOR (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje). The purpose of this study is, to comprare these methods by creating the arrangement of the determined options which is based on specific criterion, according to this three methods that mentioned above using the help of computer application.The gpa of three students who applied for master program has been scored according to the average of academic staff and master exam, foreign language exam and the criteria of determination and responsibility and this scores has been entered to the computer application and solved by determination implementation end has been given an arrangment output within this study.Also, it has been put an order by the computer application according to the criteria of democracy index, ratio of unemployment, arriving tourist number, ratio of product in order to compare twelve countries which has been chosen from Europe, Asia, Africa and America continents.