Kadifekale kentsel yenileme alanında toplumsal belleğin korunması üzerine bir öneri: Arkeopark kavramı

Abstract

Kent ve kentleşme kavramları, insanlık tarihinin gelişimi açısından, göz ardı edilemez bir öneme sahiptir. Kent, bütün farklı kültürlerde ve tarihsel dönemlerde, toplumsal yaşamın çok önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Bu bakımdan uygarlık ve insanlık tarihi, bir anlamda kentlerin tarihi anlamına da gelebilir diyebiliriz.Bellek kavramı ise kişisel, toplumsal ya da kültürel açıdan ele alınabilir. Bununla beraber geçmişin zihinde canlandırılması kısır düşüncesi ile açıklanamayacak kadar derin bir kavramdır. Sosyal bilimlerin içinde yer alan ve arşiv belgelerine, neden sonuç ilişkilerine dayanan tarihten farklı olarak bellek, şimdiki anın etkilerine göre yeniden şekillenebilir.Kentler de tıpkı o kenti oluşturan toplumların bellekleri gibi sürekli bir değişim ve dönüşüm halindedir. Bu dönüşümün planlı bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlayan kentsel yenileme kavramı ise, kentlerin sosyolojik, ekonomik, fiziki ve çevresel çöküntü alanlarına ve sorunlarına çözüm bulmak adına ortaya çıkmıştır. Bu dönüşüm süreçleri içinde toplumsal ve kentsel kimliğini yitirmemiş, tarihi ve kültürel sürekliliğini devam ettiren, sadece fiziki açıdan iyileştirme yapılan değil, kültürel açıdan da ele alınmış, kültürel mirasını ve kolektif belleğini koruyan kentsel yenileme çalışmaları başarılı sayılabilir.Bu bağlamda tez kapsamında, İzmir'in tarihi özelliği yüksek değerlerinden olan Kadifekale ve çevresinde gerçekleştirilen kentsel yenileme çalışması; bellek, toplumsal bellek ve arkeolojik mirasın korunumuna olanak sağlayacak olan bir arkeopark projesi önerisiyle ele alınacaktır.Anahtar kelimeler: Kent, Bellek, Kültürel Bellek, Toplumsal Bellek, Kolektif Bellek, Kentsel Yenileme, Arkeopark

The concepts of city and urbanization have an undeniable importance for the evolution of history of humanity. The city constitutes a very important dimension of the social life in different cultures and historical periods. In this regard, we may even say the history of civilization and humanity means the history of cities in one sense.The notion of memory may be considered from personal, social and cultural angles. However, this notion is so profound that it cannot be explained through the vicious idea of visualization of the past. The memory, taking place in social sciences and which is different from the history conception based on cause and effect relation, may be reshaped under the effects of the present time.Cities, just as the memories of the societies composing them, are in a process of change and transformation. The concept of urban renewal, making this transformation possible in a planned manner, emerged for the sake of finding solutions to sociological, economical, physical and environmental collapse areas and problems of cities. The urban renewal works which did not lose their social and cultural identity and maintain historical and cultural continuity, that is improved not only physically but also approached culturally and which preserve their cultural heritage and collective memory, may be considered as successful.In this context, within the scope of this thesis, the urban renewal works that are being realized in Kadifekale area –one of the neighborhoods in Izmir having important historical feature - will be approached through a proposal of archeopark project which will be allowing the preservation of memory, social memory and archeological heritage.Keywords: City, Memory, Cultural Memory, Social Memory, Collective Memory, Urban Renewal, Archeopark