Stratejik yönetimin kapsamlılığı, stratejik tercihler ve yönetici özellikleri arasındaki ilişkiler

Abstract

III k **«*? ÖZET ^?$S-^Ş Bu doktora tezi genelde stratejik yönetim faaliyetleri ve özelde de strateji belirleme süreci, belirlenen stratejiler ve üst düzey yöneticilerin kişisel özellikleri arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Türkiye'nin en büyük özel firmalarında bir anket çalışması yürütülmüştür. Strateji belirleme sürecindeki veri toplama çalışmalarının ne ölçüde kapsamlı yapıldığı, karar alma aşamasında stratejistler arasındaki fikir birliğinin düzeyi, yapılan stratejik tercihlerin türü ve stratejistlerin demografik, motivasyonel ve riskle ilgili kişisel özellikleri ve bu değişkenler arasındaki ilişkilerin düzeyi ve yönü araştırılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda bazı ilginç bulgular elde edilmiştir. Ülkemizdeki büyük işletmelerde stratejik yönetim faaliyetleri kapsamlı sayılabilecek bir şekilde yürütülmekte ve en çok da misyon ve amaç belirleme safhası üzerinde durulmaktadır. Ayrıca stratejistler arasındaki fikir birliği stratejik yönetimin kapsamlılığına katkıda bulunmaktadır. En çok rağbet edilen temel ekonomik amaçlar büyüme ve karlılık ve en çok tercih edilen stratejik hedef de pazar payını artırma hedefidir. Stratejik alternatiflerden de ilgili çeşitlendirme ve farklılaştırma en çok rağbeti görmektedirler. Yönetici özelliklerinin stratejik tercihlere etkilerine baktığımız da ise, çoğunluğu orta yaşlı olan, ihtiyaçlar hiyerarşisinin üst basamaklanndaki ihtiyaçlara sahip olan ve başarı güdüleri yüksek olan kişilerden oluşan üst düzey yöneticilerin aşağıdaki özellikleri ile jenerik stratejiler arasında bazı anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Şöyle ki, yaşı, kıdemi ve eğitim düzeyi yüksek olanlar daha ziyade maliyet liderliği stratejisini tercih ederlerken, sözel ve sosyal alanlarda eğitimli, dışa dönük işlevsel tecrübe sahibi, yeniliğe açık, belirsizliğe tahammüllü ve tehlikelerdense fırsatlara önem veren yöneticiler farklılaştırma stratejisini seçmektedirler.

f ?J- SUMMARY This doctoral dissertation has been done in order to study the relationships among top managers' personal characteristics, firms' strategic management activities -and especially the process of strategy making- and the kind of strategies chosen. With this aim, a questionnaire study has been conducted in top private firms of Türkiye. The comprehensiveness of information collection activities in the process of strategy making, the level of agreement (or disagreement ) among strategists during the process of strategic decision making, the kind of strategic choices, and demographic, motivational and risk-related characteristics of the top managers have been investigated. As a result of this study, some interesting findings have been obtained. The strategic management activities conducted in the top Turkish firms can be assessed as somewhat comprehensive ones and especially the determination of mission and strategic goals is much more comprehensive and a positive association exists between comprehensiveness and the consensus among strategists. Among the basic economic goals the most popular ones are growth and profitability, among the strategic goals increasing market share, among strategic choices related diversification and among generic ones differentiation. Focusing on managers' characteristics it has been found that most of the top managers in the top Turkish firms are mid-aged people who are at the higher layers of Maslow's hierarchy of needs and who have a higher need of achievement. Concerning their relationships with strategic choices some personal characteristics are prevalent: age, tenure and level of education seem to be related to the generic strategy of cost leadership; and kind of education, kind of functional experience, openness to novelty, tolerance towards uncertainty and preference of focusing on opportunities rather than threads seem to be related to the generic strategy of differentiation.