Azerbaycan petrol stratejisi nasıl olmalı ve petrolün ekonomideki öneminin analizi

Abstract

8 !* S . !. `ft`? 15 «; II ozET ^^^.V X.N, ` '`-' fc Dünyada kullanılmakta olan enerji kaynaklan ikiye aynlmakfaâır: yenilenemeyen ve yenilenebilen kaynaklar. Kömür, petrol, doğal gaz gibi fosil nitelikli kaynaklar ve geleneksel nükleer enerji gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarının en önemli özelliği dünyadaki rezervlerinin belli miktarlarda olması nedeniyle sınırlı bulunmaları, dolayısıyla geleceğin gereksinimlerine yetmeyeceğidir. Bu sınırlılık söz konusu enerji kaynakları, özellikle petrol uğrunda mücadeleyi doğurmuş, çatışmalara ve savaşlara neden olmuştur. Petrol irili ufaklı yeni birçok devletlere istikbal verdiği gibi, tacidarları da koca imparatorlukları ile birlikte tasfiye etmiş büyük bir kudrettir. Daha 7. ve 8. yüzyıllarda petrol üretildiğine dair güvenli belgeler bulunan Azerbaycan da yüzyıllar boyunca, özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda zengin petrol rezervleri ile dünyanın dikkatini çekmiş, petrol mücadelesinin dışında kalmamıştır. 1911 senesinde Azerbaycan dünya petrol üretiminde %80-oranında bir paya sahipti. Azerbaycan bağımsızlığını kazanmasından hemen sonra petrol yataklarından yararlanma konusunda yabancı şirketlerle görüşmeleri başlattı. Bu görüşmeler sonucunda Azerbaycan çeşitli engellerle karşılaşmasına rağmen bu güne kadar denizdeki yataklar konusunda 12 ve karadaki yataklar konusunda 7 olmak üzere toplam 19 anlaşma imzaladı. Fakat anlaşmaların imzalanması petrolün nakil güzergahının belirlenmesi, Hazar Denizi'nin statüsü gibi sorunları da beraberinde getirmiştir. Değişik güç odakları ekonomikten politiğe dek çeşitlilik gösteren çıkarlarını Azeri petrolüyle ilişkilendirmiş, Hazar enerji oyununda diğerlerinden geri kalmamak için biri diğerine taviz vermeden mücadeleye girişmişlerdir. Azerbaycan kendisinin jeopolitik ve stratejik konumu nedeniyle söz konusu güçlerin baskısuıı her zaman üzerinde duymakta, uluslararası politik sistemin bir üyesi gibi davranma çabalarında değişik engellerle karşılaşmaktadır. Bunlara rağmen yabancı güçler isteseler de, istemeseler de son yıllarda bağımsız bir devletin, hem de petrolü de kapsamakla kendi kaynaklarını kendisi yönetebilecek bir devletin varlığını kabullenmek zorunda kalmışlardır. Bu devlet bağımsız Azerbaycan'dır.

V, SUMMARY Energy resources around the world are divided into two parts: thoSe that !gre renewable and those that are not. Coal, oil, natural gas along with traditional nuclear energy constitute energy resources that are not renewable. The main characteristic of this type of energy is that it's resources are limited to a definite amount and therefore will not meet the future's demand. This charasteristic has caused struggle for the above-mentioned energy resources, especially for oil. Not only has oil helped some states to gain their prosperity but also has acted as a main factor for the decline of old states. Azerbaijan whose oil production began in the 7lh and 8,h centuries, due to its rich oil resources attracted the world's attention especially in the 19,h and 20lh centuries. By 1911, Baku was producing 80% of the world's production. After Azerbaijan had gained its independence it began negotiations with foreign oil companies and thus how Marta Hamilton puts it founded `perhaps one of the world's last energy games`. As a result up to now Azerbaijan has cuncluded 19 oil contracts 12 of which are off-shore and the rest are on-shore contracts. Signed contracts have brought several problems such as the decision abuot the main pipeline route and legal status of the Caspian. Historically, Caucasus has always been an area of political unrest and other national agendas have inferred within the region. The first time in its history Azerbaijan is trying to use its oil for its own welfare, but because of its geopolitical and strategic position feels the pressures iç of foreign powers. Nevertheless, these powers are forced to accept the existence of an independent state which is able to administer its resources including oil. This state is an Azerbaijan.