Hazar Denizi`nin stratejik analizi

Abstract

IV ÖZET Hazar Denizi; Kuzeybatı Asya'da, Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan arasında kalan bölgede, günümüz enerji kaynaklarının temelini teşkil eden fosil enerji rezervlerinin merkezinde bulunmakta ve önemi her geçen gün biraz daha artmaktadır. Dünyanın en büyük kapalı su kütlesi olan Hazar, coğrafi tanımı gereği bir göl niteliğinde olmasına karşın büyüklüğü nedeniyle deniz olarak isimlendirilmektedir. Hazar, son yıllarda bölgesel güçlerin, uluslararası ve hükümet dışı aktörlerin politikalarının buluştuğu bir yer haline gelmiştir. Hazar Denizi'nin Basra Körfezi ve Sibirya' daki rezervlerden sonra en büyük petrol ve gaz rezervlerine sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bugün dünya jeopolitiğinde gittikçe artan bir öneme sahip olan Hazar Denizi; bulunduğu konum, çıkarılan yeraltı kaynaklarının taşıma şeklinin Türkiye'yi yalandan ilgilendirmesi (Bakü-Ceyhan Boru Hattı veya Türk Boğazlarının Kullanımı), bölgedeki kültürel ve tarihsel yapının, etnik özelliklerin Türkiye ile olan yakınlığı çerçevesinde ülkemiz için hayati öneme haizdir. Bu çalışmada; öncelikle Hazar'a coğrafi özellikleri açısından bakılmış, dünyanın en eski medeniyetlerine ev sahipliği yapan bir bölge olması nedeniyle tarihi gelişim süreci irdelenmiş, etrafım çevrelemekte olan ülkelerin siyasi ve ekonomik yapılan incelenmiş, bölgeye yönelik jeopolitik yaklaşımlar ele alınmış, enerji kaynaklan ile taşıma yöntemleri değerlendirilmiş ve dünyanın ilgi odağı haline gelen bölgedeki dış müdaheleler ile büyük paylaşım hesaplan çerçevesinde geliştirilmesi gereken stratejiler belirlenmeye çalışılmıştır.

IV ÖZET Hazar Denizi; Kuzeybatı Asya'da, Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan arasında kalan bölgede, günümüz enerji kaynaklarının temelini teşkil eden fosil enerji rezervlerinin merkezinde bulunmakta ve önemi her geçen gün biraz daha artmaktadır. Dünyanın en büyük kapalı su kütlesi olan Hazar, coğrafi tanımı gereği bir göl niteliğinde olmasma karşın büyüklüğü nedeniyle deniz olarak isimlendirilmektedir. Hazar, son yıllarda bölgesel güçlerin, uluslararası ve hükümet dışı aktörlerin politikalarının buluştuğu bir yer haline gelmiştir. Hazar Denizi'nin Basra Körfezi ve Sibirya' daki rezervlerden sonra en büyük petrol ve gaz rezervlerine sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bugün dünya jeopolitiğinde gittikçe artan bir öneme sahip olan Hazar Denizi; bulunduğu konum, çıkarılan yeraltı kaynaklarının taşıma şeklinin Türkiye'yi yalandan ilgilendirmesi (Bakü-Ceyhan Boru Hattı veya Türk Boğazlarının Kullanımı), bölgedeki kültürel ve tarihsel yapının, etnik özelliklerin Türkiye ile olan yakınlığı çerçevesinde ülkemiz için hayati öneme haizdir. Bu çalışmada; öncelikle Hazar'a coğrafi özellikleri açısından bakılmış, dünyanın en eski medeniyetlerine ev sahipliği yapan bir bölge olması nedeniyle tarihi gelişim süreci irdelenmiş, etrafım çevrelemekte olan ülkelerin siyasi ve ekonomik yapılan incelenmiş, bölgeye yönelik jeopolitik yaklaşımlar ele alınmış, enerji kaynaklan ile taşıma yöntemleri değerlendirilmiş ve dünyanın ilgi odağı haline gelen bölgedeki dış müdaheleler ile büyük paylaşım hesaplan çerçevesinde geliştirilmesi gereken stratejiler belirlenmeye çalışılmıştır.