Kafkasya`da Dağıstan`ın stratejik önemi

Abstract

IV ÖZET Dağıstan, Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu'na bağlı bir özerk cumhuriyettir. Kafkas dağlarının aşılması en uygun iki geçidinden birisi Derbent Dağıstan'da yer almaktadır. Coğrafi konumunun getirdiği bu durum sebebiyle tarih boyunca istila hareketlerine ve savaşlara sahne olmuştur. Büyük güçler arasında hakimiyet mücadeleleri yaşamıştır. Türkiye, Dağıstan ile etnik, dini, kültürel yakınlığa sahiptir. İki ülke arasında ekonomik ve siyasi ilişkiler gelişmektedir. Dağıstan, dünyada eşine az rastlanır bir etnik çeşitliliğe sahiptir. Ülkede 30'un üzerinde etnik grup yaşamaktadır. Bu etnik grupların önemli bir kısmı Müslüman'dır. Bu gruplar arasında özellikle SSCB'nin yıkılmasından sonra etnik kökenli hareketler ortaya çıkmıştır. Etnik gruplar arası ilişkiler zaman zaman gergin leşse de büyük çatışmalar önlenebilmiştir. z Tarih boyunca bölgede etkili olan İslamiyet, özellikle Sovyetler Birliği sonrası yeniden etkin bir faktör olarak meydana çıkmıştır. Geleneksel olarak bölgede bulunan tarikatlar ve müridizm hareketine, bölge için yeni sayılabilecek Şiiliğe ve Vahabiliğe dayalı akımlar dahil olmuştur. Bölgede hakim olmaya çalışan İran ve bazı Ortadoğu ülkelerince desteklenen bu akımlar geniş maddi imkanları ile taraftar bulmaya çalışmaktadırlar. Dağıstan, önemli enerji kaynaklarına ve balıkçılık imkanlarına sahiptir. Kafkasya ve Orta Asya enerji kaynaklarının uluslararası pazarlara naklinde önemli bir güzergahtır. Sınır komşusu Çeçenistan'da meydana gelen olaylar Dağıstan'ın Rusya açısından önemini arttırmıştır. Ekonomik durumun kötü olması ve ayrılıkçı hareketlerin buraya da sirayet etmesi endişesi Rusya'nın ilgisini arttırmıştır.

SUMMARY Dagestan is an autonomous Republic of Russian Federation in the Northern Caucasus Region. Derbent which is one of the best ways to pass through Caucasian mountains is located in Dagestan. Because of its geographic location Dagestan had always been occupied and witnessed various wars. There has always been a power struggle between super powers concerning this land. Turkey has an ethnic, cultural and religious closeness to Dagestan. The economic and cultural relations between two states have been developing. Dagestan has an ethnic diversity that can rarely witness in the world. There exist more than 30 ethnic groups in the country. A significant portion of these people are Muslims. Especially after the collapse of Soviet Union ethnic movements started to take place between these groups. Although these conflicts sometimes got tensed, it never ended up with greater conflicts or even wars. Islam had always been an important factor in the region and it become even more effective after the collapse of the Soviet Union. Some new movements of Shiazim and Wahabbism have been added to the existing religious orders and disciplines in the region. These movements have been backed by Iran and other some Middle Eastern countries are trying to get support with their huge economic means. Dagestan has important energy sources and fishery opportunities. It is a critical way for transportation of Central Asia energy resources. The events taking place in Chechnya has raised the importance of Dagestan for Russian Republic. Russia is concerned about the economic poverty of the region and the separatist movements in the country.