ABD ve Türkiye`nin Hazar enerji politikası

Abstract

iv ÖZET Bu çalışma, 1993-2001 tarihleri arasında, Türkiye ve ABD'nin Hazar bölgesi enerji kaynaklarına yönelik dış politikalarım ele almaktadır. Coğrafi sınırlama olarak, Orta Asya ve Kafkasya bölgeleri seçilmiş, genel olarak Hazar bölgesi incelemeye alınmıştır. Enerji konusunda ise, günümüzde stratejik açıdan en önemli kaynaklardan petrol ve doğal gaz konu dahilinde değerlendirilmeye tabî tutulmuştur. Çalışma, iki ana başlık altında ele alınmıştır. İlkinde, Kafkasya ve Orta Asya enerji kaynaklan ile Türkiye, ana odağı oluşturmuştur. Bu bölümde, adı geçen coğrafyada mevcut petrol ve doğal gaz kaynaklarının miktarı incelenmiş, rakam çeşitliliğinin nedenleri sorgulanmıştır. Alt başlık olarak, petrol ve doğal gaz boru hatlarından bahsedilmiş, proje aşamasında ve hayata geçirilmiş olan boru hatları, Türkiye'yi ilgilendirdiği ölçüde, belirtilmiştir. Ardından, Türkiye'nin bu coğrafya ile siyasi ilişkileri incelenmiştir. Türkiye'nin gündemini meşgul etmeye günümüzde de devam eden `Bakü- Ceyhan`, `Mavi Akım` projeleri aslında nedir? Türkiye'nin ihtiyacını karşılamaya yönelik enerji projeleri mi, siyasi tercihlerin yansıması mı? Türkiye'nin bu projelerin tamamlanmasının ardından kazancı ne olacak? Bu bölüm, bu ve benzeri sorulara yanıt aramaktadır. İkinci bölümde, diğer odak ülke ABD'nin konu ile ilintisi sorgulanmıştır. ABD'nin bölge politikaları nelerdir? Enerji hatları konusunda ne planlanmaktadır? Bu planlarda Türkiye'ye sunulan rol nedir? ABD'nin Türkiye'nin petrol ve doğal gaz politikalarına yönelik tutumu ne yönde olmuştur? Asıl soru, ABD, Türkiye'nin, bölgeye yönelik enerji politikasında, destekçisi mi olmuştur? Öyle ise, neden? Doğaldır ki, böylesine çok kapsamlı bir konuda aktör seçimi yapılması zorunda kalınmıştır. Bu maksatla, konuya dahil olan petrol şirketleri ancak yardımcı rolle sahnede yer almış, ABD incelemesinde de odak hükümet cephesine çevrilerek, Başkan Clinton'm tutumlarına ağırlık verilmiştir.

t» V ` SUMMARY This study is conducted on foreign policies of Turkey and U.S.A. towards the energy supplies in the Caspian region between the years 1993 and 2001. Central Asia and Caucasus are the main focus of our study, while the Caspian region is studied in general. In addition, petroleum and natural gas, which are the most important and strategic energy supplies, are examined in detail as significant energy supplies. This paper has two major sub-titles. In the first title, the main focus is on the Central Asian and Caucasian energy supplies and Turkey. In this section, the question of the quantities of petroleum and natural gas supplies in the regions are analyzed and the variety of the numbers is discussed. As another Subsection, petroleum and natural gas pipelines are introduced; the completed and continuing ones are stated in detail proportional to Turkey's consideration. Later, the political relations of Turkey with this region are discussed. Some of the main questions that we raised are: What are the pipeline projects `Baku-Ceyhan` and `Blue Stream` which still are attractive topics in Turkey's agenda? Are these energy projects satisfy Turkey's needs, or, the reflections of political preferences? What will Turkey gain after the completion of these projects? In the second section, the connection of the U.S.A., the other pole of the subject, to the same matters is examined. What are the regional politics of the U.S.A.? What does the U.S.A. plan about the energy lines? What is the role suggested to Turkey in these plans? What is the attitude of the U.S.A. towards Turkey's petroleum and natural gas politics? The main question is whether the U.S.A. supported Turkey's energy politics on the region or not. If yes, why? Naturally, actor choices have to be done in such a wide subject. Hence, the petroleum companies, which are interested in this region, have supportive roles while the focus is on the government front, mainly President Clinton's manners, while studying the U.S.A.'s approach.