Örgütlerde etik iklimin personelin vatandaşlık davranışlarına etkileri

Abstract

IV ÖZET Bu çalışmada, Etik İklim (Kişisel Çıkar, Kurum Çıkarı, Verimlilik, Arkadaşlık, Takım Çıkarı, Sosyal Sorumluluk, Kişisel Ahlak Kuralları, Kurumsal Ahlak Kuralları ile Kanunlar ve Mesleki Ahlak Kuralları), Kişisel Ahlak Felsefeleri {İdealizm ve Rölativizm), Örgütsel Vatandaşlık Davranışları (Diğerlerini Düşünme, Nezaket Tabanlı Bilgilendirme, Gönüllülük ve Centilmenlik, İleri Görev Bilinci ve Örgütün Gelişimine Destek Verme) ve Örgütsel Performans göstergeleri (Nitel ve Nicel Performans) arasındaki karşılıklı ilişkilere bakılarak, Örgütsel Performans üzerinde en olumlu etkiye sahip Etik İklim, Kişisel Ahlak Felsefeleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları boyutlarının saptanıp, varsa performansı düşürenlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma maksadıyla, İstanbul'da telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren 100 özel kurum ve bu kurumlarda çalışan 1.000 kişi ile Telekomünikasyon Kurumu ve Türk Telekomünikasyon A.Ş. (kamu) kurumlarında çalışan 1.000 kişiye olmak üzere toplam 2.000 kişiye anket dağıtılmış, bunlardan 1.174 adedi (742 adedi, özel, 432 adedi ise kamu kurumu çalışanlarından toplanmıştır) geri alınarak analize dahil edilmiştir. Analizlerden çok sayıda bulgular elde edilmiş olup, bunlardan en çarpıcı olanları şu şekilde sıralanabilir: Kişisel Çıkarın öncelikli olduğu Etik İklim tipleri, Örgütsel Performansı zayıflatırken, Takım Çıkarının gözetildiği, Kurumsal Ahlak Kuralları ile Kanunlar ve Mesleki Ahlak Kurallarının öncelikli olduğu Etik İklim tipleri, Örgütsel Performansı desteklemektedir. İdealist düşünce yapısı ile Örgütün Gelişimine Destek Verme davranışları Örgütsel Performansa olumlu katkıda bulunmaktadır. İleri Görev Bilincinin ise, Nicel Performansa olumlu etkisi görülürken, Nitel Performansa bir etkisi görülmemiştir. Kurum Çıkarının öncelikli olduğu kurumlarda, Diğerlerini Düşünme ile Gönüllülük ve Centilmenlik, zayıflamakta, Arkadaşlığın gözetildiği kurumlarda ise, Diğerlerini Düşünme, Nezaket Tabanlı Bilgilendirme, İleri Görev Bilinci ile Örgütün Gelişimine Destek Verme güçlenmektedir. Öte yandan Sosyal Sorumluluğun öncelik tanındığı iklimlerde, Nezaket Tabanlı Bilgilendirme, Gönüllülük ve Centilmenlik, İleri Görev Bilinci ile Örgütün Gelişimine Destek Verme güç kazanmaktadır. KişiselAhlak Kurallarının gözetilip öncelik kazandırıldığı kurumlarda, Diğerlerini Düşünme duygusu, artış göstermekte iken, Kurumsal Ahlak Kurallarının öncelikli olduğu kurumlarda, Nezaket Tabanlı Bilgilendirme, Gönüllülük ve Centilmenlik ile İleri Görev Bilinci güçlenmektedir. İdealist düşünce yapısı, Diğerlerini Düşünmeyi, Nezaket Tabanlı Bilgilendirmeyi, Gönüllülük ve Centilmenliği, İleri Görev Bilincini ve Örgütün Gelişimine Destek Vermeyi, kısaca tüm ÖVD'yi güçlendirmektedir. Son olarak, bu bulgular ışığında, uygulamaya yönelik olarak yöneticilere ve gelecekteki araştırmalara çeşitli öneriler tartışılmıştır.

VI SUMMARY The purpose of this study was to explore the interrelationships of the multiple dimensions of Ethical Climate (Self Interest, Company Profit, Efficiency, Friendship, Team Interest, Social Responsibility, Personal Morality, Company Rules and Procedures, Laws and Professional Codes), Personal Moral Philosophies (Idealism, Relativism), Organizational Citizenship Behaviors (Altruism, Courtesy, Sportsmanship, Conscientiousness, Civic Virtue) and the Qualitative and Financial components of Organizational Performance as well as finding out if and how they affect Organizational Performance. The sample of the study is consisted of people working in the Telecommunications sector in Turkey. 2.000 employees were given the questionnaire out of which 742 people from private companies and 432 from state organizations have answered and returned it. The total number of responses included in the final analysis was 1.174. Some of the conclusions suggested by the results of the analyses are as follows: Ethical Climates where Self-interests have priority over other considerations exert a negative effect on Organizational Performance while climate types where Team Interests, Company Rules and Procedures and Laws & Professional Codes have a higher priority exert a positive effect. Idealism and Civic Virtue also have positive effects on Organizational Performance. Conscientiousness has a positive impact on the Organizations' Financial Performance, while having no effect on the Qualitative aspects of their Performance. In organizations where the Company Profit constitutes an important motive in the Ethical Climate; Altruism, Courtesy and Sportsmanship are not present. On the other hand, in organizations where Friendship is highly valued; Altruism, Courtesy, Conscientiousness and Civic Virtue are found to be fortified. Prioritization of Social Responsibility goes together with Courtesy, Sportsmanship, Conscientiousness and Sportsmanship. In those organizations where Personal Morality has priority, Altruism is prevalent, whereas the prioritization of Company Rules and Procedures results in an increase in Courtesy, Sportsmanship and Conscientiousness. IdealismVII has a positive effect on Altruism, Courtesy, Sportsmanship, Conscientiousness and Civic Virtue, namely all Organizational Citizenship Behaviors. Under the light of these findings, practical implications of the study for company managers and directions for future research are discussed.