Kanal İstanbul projesi ve uluslararası ticarete etkisi

Abstract

Uluslararası deniz ticaretinin en önemli düğüm noktalarından biri olan İstanbul, tarihinin başlangıcından itibaren Asya ve Avrupa'yı coğrafik ve kültürel yönlerden bağlamaktadır. Küreselleşmenin artmasıyla birlikte, ülkeler arasında artan uluslararası ticaret uluslararası kanal ve boğazların önemini arttırmıştır. Ekonomik ve sosyal yönden zor bir proje olan Kanal İstanbul, alternatif bir rota inşa etmeyi amaçlamaktadır. Kanal İstanbul Projesi, mühendislik zorluklarının dışında siyasi, ekonomik, ekolojik ve enerji hatları gibi çok boyutlu olarak incelenmek zorundadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin uluslararası ticarette elde edebileceği kazanımlar ve olası tehditler Süveyş ve Panama örneklerinde kıyaslanarak; Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin hukuki yönleri hesaba katılarak SWOT analizi ile incelenmiştir. Proje hakkında resmi tanıtımlar dışında hiçbir bilgi olmamasına rağmen yapılan SWOT analizi ile üç önemli sonuca ulaşılmıştır: (1) İstanbul Boğazı için yürürlükte olan Amerikan doları tabanlı transit geçit sistemi Kanal İstanbul Projesi için altın tabanlı sistemle değiştirilse, İstanbul'un geçiş sisteminden elde edeceği gelir önemli ölçüde artarak şu anda dünya lideri olan Süveyş sistemini geçecektir. (2) Projenin kırılgan noktalarından biri ise bir mesafe avantajını sağlayamaması, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ve Rusya Federasyonu ile olası anlaşmazlıklardır. (3) İstanbul Kanalı yoluyla taşınacak olan yakıt miktarının artması halinde bu durum Türkiye'nin 2020 yılında kuzey-güney boru hatları aracılığıyla enerji transferinde ticaret merkezi olma hedefi ile çelişmektedir. Sonuç olarak, bu çalışma Kanal İstanbul projesinin önemini ve bahsi geçen risklerin altını çizmektedir. Uluslararası deniz ticaretine dair daha fazla veri sağlanması, Türkiye'nin bu projede ortaya koyduğu hedeflerin gerçekleşip gerçekleşmediği ve dolasıyla bu çalışmanın geçerliliğini gösterecektir.Anahtar Kelimeler: İstanbul Kanal Projesi, Uluslararası Ticaret, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Düğüm Noktaları.

Istanbul, as one of the important `choke points` in international maritime trade, connects Asia and Europe geographically and culturally from the beginning of its history. Being a challenging mega project, the Channel Istanbul aims to construct an alternative maritime route which bypasses the Bosphorus. Apart from the engineering difficulties of the Channel Istanbul, this project has to be investigated thoroughly by taking political, financial, ecological and global energy lines into consideration. In this study, a decent start up analysis for possible benefits and threats on Turkey's international trade, in comparison with Suez and Panama channels, were reviewed considering legal aspects of the Montreux Treaty by applying Strength Weakness Opportunity Threat (SWOT) Analysis. Although there are no facts about the project except for the government's advertisements, three important results were assessed: (1) When the current US dollar-based transit passing cost system for Istanbul Strait is replaced with gold for this project, Istanbul will increase the transit passing income dramatically even more than today's world leader Suez system (2) The blind spot of the project is it does not offer an advantage of route distance, the Montreux Treaty and possible conflicts with Russian Federation. (3) If the amount of petroleum transferred via Channel Istanbul increases, this may contradict with Turkey's aim of becoming the central energy hub in the north-south pipelines by 2020. As a conclusion, this study underlines the importance of Channel Istanbul project with aforementioned risks. By providing more data on the international maritime trade in the future, Turkey's targets for this project will be either realized or not, which also indicates the validity of this study.Key Words: The Channel Istanbul Project, International trade, the Montreux Straits Convention, Choke points.